Abstract:
آموزشوپرورش، معرف هویت فرهنگی و دینی جامعه است که ارتقای حکمرانی آن بهمثابۀ مهمترین نهاد تربیت نیروی انسانی، مولّد سرمایۀ اجتماعی و عهدهدار اجرای سیاستهای مصوب، ضرورتی انکارناپذیر دارد. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از این پژوهش کیفی، شناسایی مؤلفههای حکمرانی در آموزشوپرورش با رویکرد اسلامی بوده است و برای گردآوری دادهها و شناسایی مضامین از تحلیل مضمون موضوعی برپایۀ روش آتراید- استرلینگ با رویکرد استقرایی و بهصورت اکتشافی استفاده کردهایم. محیط پژوهش، متن نهجالبلاغه، بیست مقاله و دو کتاب را شامل میشود. پساز مطالعۀ دقیق، ابتدا متون موردنظر کدگذاری شدند و بدین ترتیب، با بهرهگیری از ترجمههای مختلف نهجالبلاغه، 650 مضمون اولیه براساس کلیدواژۀ مرتبط با حکمرانی شناسایی و انتخاب شد. بعداز جمعبندی و خلاصهکردن، مضامین اولیه به 154 مضمون پایه و هشت مضمون سازماندهنده (ضرورت و چگونگی شکلگیری، پیشبایستها، اهداف و مسئولیتها، پیشرانها، بازدارندهها، مردمگرایی، تسهیلگرها و معنویت در لایههای مختلف حکمرانی) برای مضمون فراگیر حکمرانی آموزشوپرورش با رویکرد اسلامی تقسیمبندی شد و ترسیم شبکۀ مضامین آن صورت گرفت. اعتبارپذیری پژوهش با استناد به رویکرد لینکلن و گوبا (1985)، مبتنیبر چهار معیار باورپذیری، انتقالپذیری، اطمینانپذیری و تأییدپذیری انجام شد و متخصصان و خبرگان حوزه و دانشگاه درزمینۀ حکمرانی و آموزشوپرورش، آن را تأیید کردند.
Education represents the cultural and religious identity of the society, which is essential to promote its governance as the most important human resource training institution, generator of social capital and responsible for the implementation of approved policies. Considering the importance of the subject, the aim of this qualitative research was to identify the components of governance in education with an Islamic approach. To collect data and identify themes, thematic theme analysis was used based on Atride-Sterling method with an inductive and exploratory approach. The research environment of Nahj al-Balagha text was 20 articles and 2 books. After careful study, the above texts were first coded, and in this way, using different translations of Nahj al-Balagha, 650 primary themes were identified and selected based on keywords related to governance. By summarizing and summarizing, the primary themes into 154 basic themes and 8 organizing themes (necessity and how to form, prerequisites, goals and responsibilities, drivers, inhibitors, populism, facilitators and spirituality in different layers of governance) for the comprehensive theme of governance of education and Education was divided according to the Islamic approach and the network of its themes was drawn. The credibility of the research was done based on Lincoln and Guba's (1985) approach, based on the four criteria of believability, transferability, reliability and verifiability, and was approved by experts and experts in the field and university in the field of governance and education.
Machine summary:
با توجه به اهمیت موضوع، هدف از این پژوهش کیفی، شناسایی مؤلفههای حکمرانی در آموزشوپرورش با رویکرد اسلامی بوده است و برای گردآوری دادهها و شناسایی مضامین از تحلیل مضمون موضوعی برپایۀ روش آتراید- استرلینگ با رویکرد استقرایی و بهصورت اکتشافی استفاده کردهایم.
در کشور ما اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است؛ اما هنوز حکمرانیای واحد در آموزشوپرورش دیده نمیشود و ازهمگسیختگیها و پراکندگیهایی در ابعاد مختلف حکمرانی این نهاد مهم درحیطۀ تصمیمسازی، کنترلگری و تسهیلگری وجود دارد که بهرغم تدوینشدن اسنادی همچون سند تحول و صورتگرفتن برنامهریزیهایی در این حوزه، در این نظام گسترده و مهم هنوز وضعیت مطلوب ندارد؛ لذا ازطریق واکاوی منابع اسلامی دستاول و انجامدادن پژوهشهای علمی براساس آنها میتوان به حکمرانیای منسجم و سودمند با رویکرد اسلامی رسید که حلّال بسیاری از مشکلات کشور درحوزۀ تعلیموتربیت است و با اجرای شایسته و قاطع آن میتوان بسیاری از موانع را از پیشِروی برداشت و در مسیر صحیح الهی حرکت کرد.
مبانی نظری پژوهش در این بخش، مواردی بدین شرح، موردنظرند: الف) حکمرانی در بخش آموزشوپرورش 1 : نظام آموزشی بهعنوان رکن اصلی آموزشوپرورش همۀ مردم جامعه، نقشی مهم در عرضۀ الگوی مناسب انسان سالم و آموزشدهی شاخصهای آن برعهده دارد؛ بهگونهای که سبب تحققیافتن تعامل اخلاقی میشود و درصورت کوتاهی و بروز اشکال در انجامدادن آن، ضربههایی جبرانناپذیر بر پیکر جامعه وارد خواهند شد که ممکن است هرگز جبران نشوند (Addink, 2019, p.