Abstract:
نام و آوازه حافظ ابراهیم شاعر مشهور ملیگرای مصر در صحنهی ادبیات معاصر عرب نامی کاملا آشناست. اویکی از پرچمداران نهضت ادبی و شعر ملی محسوب میشود که در پرورش روحیهی ناسیونالیسم عربی نقش بسزایی را ایفا کرد. از آنجا که بهترین راه شناخت شخصیتها بررسی آثار به جای مانده آنهاست به همین جهت آنچه دراین مقاله میآید نگاهی است موضوعی ـ فارغ از اغراض ادبی ـ به دیوان شعر حافظ ابراهیم، که طی آن دیدگاههای شاعر در زمانی بحرانی نسبت به علم، فقر و غنی بررسی میشود.
Machine summary:
"در این مقاله از میان موضوعات شعری دیوان حافظ ابراهیم به بررسی «علم و فقر» پرداخته شده است: 1- علم دردیوان حافظ علم و دانش یکی از مسائلی است که دردین مبین اسلام و کتاب آسمانی قرآن بسیار بر آن تأکید شده است و مسلمانان از گذشتههای دور همواره از پیشگامان علوم و فنون بودهاند.
خلق الصبر وحده نصر القـــو م و اغنی عن اختراع وعــد فمحا الصبر آیه العلم فی الحر ب وانحی علی الـقوی الا شد (همان، ج2، ص93) ه: علم بهترین مونس درسال 1916م، حافظ در جشنی که به مناسبت جمعآوری کمکهای مردمی برای ساختن مدرسهی کودکان نابینا ترتیب داده شده بود، شرکت کرد و با سرودن قصیدهای زیبا، مردم را به یاری این مراکز علمی و فرهنگی دعوت کرد تا اینکه روشندلان نوجوان با علم ـ مونس تنهایی ـ همراه شوند و همانند طه حسین، ادیب نابینا و ماهر مصری، یگانه و فرید عصر خویش گردند.
لیت شعری متی اری ارض مصر فی حمی الله نتبت الا بطالا واری اهلها یـــبارونـــکـم علما وثــبا الی الـعلا ونضــالا (الفاخوری، ج4، ص516) 2- فقر در دیوان حافظ درهر جامعهای به نسبت وضعیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی سطح زندگی مردم با یکدیگر متفاوت است ومعمولا افراد جامعه در یکی از سه طبقهی ثروتمند، متوسط و یا فقیر قرار میگیرند.
ان یعش بائسا ولم یطوه البؤ س یعش نـکبه عـــلی الأ جیال رب بــؤس یخبث الـنفس حتی یطرح المرء فی مهاوی الضلال (همان، ج1، ص311) نتیجه 1- حافظ ابراهیم شاعری ملی است که مسائل اجتماعی را با تجربهی شخصی و ملاحظات مستقیم خود در اثر آمیزش با تودهی مردم وهمدمی با پیشوایان سیاسی و دینی به خصوص امام محمد عبده دریافته است."