Abstract:
در بررسی آراء عزیز نسفی یکی از مهمترین موارد بررسی وجوه سیاسی در اندیشه عرفانی وی است.این مقاله به بررسی آراء شیخ عزیز نسفی(تولد احتمالی در 596 هـ.ق)یکی از عرفا و فلاسفهء قرن هفتم هجری میپردازد که بسیار بر فکر فلسفی ایران مؤثر بود و به ویژه در تلفیق عرفان و فلسفه در ایران کوشید.این مقاله نشان میدهدکه چگونه در ایران تفکر عزیز نسفی منجر به تأسیس اندیشهء سیاسی بر مبنای اندیشهء عرفانی شد.چنین مینماید که این جریان در ایران تداوم یافت و به جریانی مسلط تبدیل شد.اندیشهء سیاسی نفسی را میتوان اندیشهء سیاسی عرفانی نامید و بدین ترتیب مقاله حاضر به بررسی وجوه تأثیرپذیری اندیشهء سیاسی ایرانی از آراء عرفانی نسفی پیرامون امر سیاست میپردازد.
Machine summary:
"نوع مطلوب سیاست برای نسفی این است که مرد سیاسی که به کمال نیز رسیده است،هم دانایی دارد و هم توانایی: «ای درویش!انسان کامل سر عالم است،و قطب عالم است،از جهت آنکه به علم، محیط عالم است،هریک را به جای خود میدارند و میبینند.
از این جمله نسفی میتوان کاملا فهمید که چه نوعی حکومتی را مطلوب میشمارد؛نسفی حاکمی را که تابع انسان کامل نیست،فردی میداند که بر راه خلاف زندگی میکند و از این جهت نشان میدهد که نوع درست نظم سیاسی در نظر وی،آنگاه است که قدرت تابع دانش انسان کامل(دانش شهودی)باشد8(نسفی، 4831:254)،زیرا در این صورت میتوانند به کمک هم قاعده و قانون نیک در میان مردم نهند و برای مردم راحت و امنیت به ارمغان آورند.
با این حال نسفی به شیوه اکثر اندیشمندان سیاسی که یک وضع آرمانی را تصور میکنند،ادامه میدهد که چنین وضعیتی کمتر به وجود میآید و از این بابت یک راه حل وجود دارد و آن این است که مردم سیاسی که مظهر قدرت است،تابع دانش انسان کامل باشد و از او پیروی کند.
سیاست نیز در نظر نسفی از همین باب بررسی قرار شده است،زیرا آنچه مهم است،عدم تعلق به آن است و انسان کامل میتواند حکومت را به دست گیرد و راحت به خلق رساند.
3. عزیز نسفی به عنوان یکی از عرفا و حکمای مهم قرن هفتم،به عنوان قرنی که فلسفه و عرفان در حال ادغام در یکدیگرند،نقش مهمی را در این جریان ایفا نموده است و به طرح اندیشه سیاسی مبتنی بر انسان کامل در ایران همت گمارده است."