Abstract:
سلسله حوادثی که از اواسط دوره خلافت عثمان آغاز شد و به قتل او انجامید و همچنین حوادث دوره پنج ساله خلافت علی به خصوص جنگ های جمل، صفین و نهروان، در پیدایش دیدگاه های تازه سیاسی و عقیدتی نقش بسیار مهمی داشت. مسائلی چون کفر و ایمان، که در این زمان ذهن جامعه اسلامی را به خود مشغول کرده بود به صحنه مجادلات فکری مسلمانان کشیده شد. همین امر سبب شد تا فرقه های کلامی که بعدها به وجود آمدند، آرای گوناگونی را درباره این جنگ ها، شرکت کنندگان و کشته شدگان در آن بیان دارند. مقاله حاضر به بررسی این دیدگاهها می پردازد.
A series of incidents started from the middle of Uthman’s Caliphate and ended to his death and also the events of five-year- Caliphate of Ali particularly the battles of Jamal، Saffein، and Nahravan had a major role in the appearance of political and theological views. The issues like blasphemy and faith which was the major concern of people caused the Muslims’ intellectual disputes.
This matter made the theological sects mention the diverse opinions related to these battles، the participants and the killed people in them. These views will be investigated in the present article.
Machine summary:
"بر این اساس آنها امیرالمومنین علی(، امام حسن( و امام حسین(، محمد بن حنیفه و دیگر اعقاب علی( و تمامی پیروان او را به خطا و بدعت متهم میکنند و در مورد عایشه و طلحه و زبیر و همفکران ایشان که به خود اجازه جنگ با امیرالمؤمنین را دادند، همین عقیده را دارند که آنان از حق و صواب برکنار هستند و در حلال دانستن ریختن خون مسلمانان اهل بدعتاند.
19 نکته مهم اینکه خوارج تنها گروهی هستند که معتقد به شرک مخالفان علی( میباشند و دیگر فرقههای اسلامی نظیر معتزله، اشاعره، شیعه و مرجئه قائل به شرک آنها نبوده و نه ایتا اقدام آنها را کفر قلمداد میکردند با وجود این مدعی هستند که علی( در خودداری از ادامه جنگ با شامیان و پایدار ماندن بر صلح با معاویه پس از اینکه آنان قرآنها را بر سر نیزهها کردند مرتکب خطا شده است و با استناد به آیه «و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الکافرون ...
64 د) عدهای مانند «هشام فوطی» و «عباد بن سلیمان صیمری» - که از پیشوایان معتزله هستند ـ سران و رهبران جنگ جمل یعنی علی، عایشه، طلحه و زبیر را بر حق، ولی بقیه یاران هر دو گروه را گمراه میدانند با این استدلال که اقدام عایشه و طلحه و زبیر به منظور خون خواهی عثمان، امر به معروف و نهی از منکر و برای طلب رضای خدا صورت گرفت و علی( نیز به منظور تأمین مصالح اسلام و مسلمانان و جلوگیری از فتنه به آن کار اقدام کرد؛ اما وقتی که دو گروه رو در روی هم قرار گرفتند عامه مردم در برافروختن آتش جنگ شتاب کردند و بدون آنکه اوضاع در اختیار رهبران باشد، جنگ را شروع کردند و در واقع فتنه و خونریزی به دست عامه مردم صورت گرفت؛ از این رو پیروان هلاک و نابود شده و سران و رهبران نجات یافتهاند."