Abstract:
قرآن کریم و تورات به خودی خود فاقد «سامانه زیستی »هستند و قصد و غایتی برای ارائه طبقه بندی ای کامل و منطقی از موجودات، همانند یک متن زیست شناختی یا جهان شناختی ندارند و آیاتی که در آنها درج شده، انعکاسی از دانش مخاطبانشان به موجودات است. شباهت هایی میان جهان شناسی قرآن کریم و تورات در پیدایش و نوع نگاه به موجودات، به ویژه در زمینه رستنی ها دیده میشود که می تواند ناشی از منشا واحد وحیانی، و فرهنگ و دانش مشابه مخاطبان و آورندگان آن دو باشد؛ البته سامانه زیستی موجودات در قرآن مفصل تر از تورات است. تنها با استنباطات منطقی از آیات قرآن و عهد عتیق و دیگر متون نزدیک به آنها ارائه چنین سامان های ممکن است. بنابراین، این مقاله می کوشد تا ضمن اساس قرار دادن متون یاد شده، با مراجعه به متون نزدیک به آنها تصویری از سامانه موجودات در آن عصر ارائه کند و شباهت ها و تفاوت های آنها را دریابد. ارائه این سامانه و تبیین واژگان به کار رفته در آن میتواند تمایزهای اساسی در جهان شناسی متون مقدس را با دیدگاه- های علمی و فلسفی یونانیان نشان دهد.
There is no accurate description of a kind of "biological classification" in the Holy Qur’ān and the Old Testament. Moreover، in contrast to the biological texts، Qur’ān and the Old Testament do not aim at scientific categorization of creatures، and therefore it seems that their verses arethe reflection of their addressees’ knowledge of the nature. Both these books have similar attitudes toward creatures– particularly plants– and perhaps these similarities are rooted in their same revelatory origin or the similar cultural background of their prophets and their addressees. However، the Qur’ān’s description of creatures is more elaborate than that of the Old Testament. Therefore، only through logical deductions from the verses of Holy Qur’ān، the Old Testament and their interpretations one can talk about the "biological classification" according to these two scriptures. This essay tries to give an account of such classification and to compare their similarities and discrepancies. This leads us to this conclusion: The cosmology of the holy scriptures basically differ from the viewpoints of the Greek philosophers.
Machine summary:
پیش فرض دیگر این نوشته آن است که زبان قرآن از دانش و فرهنگ مخاطب خود جدا نیست و بر همین اساس ، استفاده از منابع نزدیک به متون اصلی (قرآن و تورات )، نه تنها خللی در مدعیات به دست آمده ایجاد نخواهد کرد، بلکه به تقویت سامانۀ مستنبط با توجه به معنای لغوی آن در ریشه یونانی که ترکیبی از دو واژه kosmos +genesis ناظر به کیهان زایی و پیدایش و cosmology ناظر به کیهان شناسی است و دیدگاه اول متأثر از پیدایش دانش مدرن و نوع نگاه حاصل از آن به متون مقدس است .
بیانی که مجلسی از قول جانور شناسان ذیل همین آیه می آورد، از این جهت در خور توجه است که نشان می دهد که تغییرات انجام شده در چند سده ، از جاحظ (د ٢٥٥ ق) و دمیری (د ٨٠٨ ق) گرفته تا محمدباقرمجلسی (د ١١١٠ ق) که گردآورندٔە آن علوم است ، چندان چشمگیر نبوده و نکتۀ جدیدی بر آن نیفزوده است : «قال الدمیری قال الجاحظ الحیوان علی أربعۀ أقسام : شی ء یمشی و شی ء یطیر و شی ء یعوم و شی ء ینساح فی الأرض ألا إن کل طائر یمشی و لیس کل شی ء یمشی یطیر فالنوع الذی یمشی هو علی ثلاثۀ أقسام ناس و بهائم و سباع و الطیر کله سبع و بهیمۀ و همج و الخشاش [پرندگان کوچک غیر درنده (بی سلاح )، مانند گنجشک ؛ البته به جانوران موذی و مارهای کوهی و افعی هم اطلاق شده است (نک : دمیری ، کمال الدین محمد بن عیسی ، حیأە الحیوان الکبری (٢ جلدی )، بیروت ، دارالکتب العلمیۀ، ١٤٢٤ق ، ج١، ص ٤٠٩ و ٤١٠)] ما لطف جرمه و صغر جسمه و کان عدیم السلاح و الهمج لیس من الطیر و لکنه یطیر و هو فیما یطیر کالحشرات فیما یمشی و السبع من الطیر ما أکل اللحم خالصا و البهیمۀ ما أکل الحب خالصا و المشترک کالعصفور» (مجلسی ، بحارالأنوار الجامعۀ لدرر أخبار الأئمۀ الأطهار (ع)، بیروت ، مؤسسۀ الوفاء، ١٤٠٤ق ، ج ٦١ ، ص٢٤ و ٢٥) به نقل از (دمیری ، حیأە الحیوان الکبری، ، ج١، ص ٤٠١.