Abstract:
سیر جوامع بشری موید این امر است که انسانها طی زندگی چندین هزار ساله خود بدنبال یافتن زیستگاه مناسب برای خود بوده و در این جهت ابتدا به بیانگردی و جنگل نشینی و شکار حیوانات و پس از آن به کشاورزی روی آورده و یکجا نشین شده و با گرد آمدن در کنار یکدیگر روستاها را شکل داده و از افزایش جمعیت روستاها، شهر پدید آمده است. افزایش شهرها بر اثر افزایش جمعیت، عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده که این روند ابتدا در کشورهای توسعه یافته و سپس در کشورهای در حال توسعه شکل گرفته و ادامه یافته است. مطالعه شهرها و کمک به حل مسایل و مشکلات آن امر اجتناب ناپذیری است که به عنوان یک نیاز جدی بشر مطرح است. برای حل مسایل شهری ابتدا باید آن مسایل را شناخت و عوامل بوجود آورنده آن و اثراتی که بر شهر می گذارد را شناسایی کرد و با شناخت بیشتر مدیریت بهینه شهری را ایجاد نمود. کشور ما با افزایش جمعیت شهری و تعداد شهرها روبروست که خود مسایل و مشکلات زیادی ایجاد می کند. استان کرمان از این شرایط مستثنی نیست. بنابراین برای شناخت شهرهای استان کرمان و یافتن راه بهینه برای ایجاد یک ساختار شهری مناسب لازم است ترتیب قرارگیری شهرها و درجه بندی و طبقه بندی شهری انجام شود، موقعیت هر شهر و وزن جمعیتی که در هر دوره نسبت به دوره قبل دارد شناسایی شده، تا مبنایی برای مطالعات بعدی در ابعاد استان کرمان باشد. توزیع لگاریتمی شهرها بیانگر وضعیت نخست شهری در استان کرمان می باشد. اما فاصله طبقات جمعیت شهری هر دوره نسبت به دوره قبل با افزایش جمعیت شهرهای درجه دوم رو به کاهش بوده و به عبارتی به سمت متعادل شدن پیش رفته، اما در عین حال شهر کرمان نقش مسلط را بر نظام شهری استان داشته و دارد. لذا لازم است شهرهای درجه دوم تقویت شوند تا تعادل بیشتری در نظام شهری استان پدید آید.
Machine summary:
"نظام سلسلهمراتب شهری استان کرمان:اگرچه استان کرمان در منطقهای از کشور قرار گرفته کهبه دلایل طبیعی،جمعیت آن نسبت به مناطق دیگر کشور کمتر و پراکندگی آن بیشتر و تراکم آنکمتر میباشد اما به دلیل رشد بالای جمعیت،مهاجرتهای گسترده روستا-شهری در سه دهه اخیر،افزایش تعداد شهرها و تمرکز جمعیت شهرستانها در نقاط شهری،از دلایلی است که مطالعه شهرهارا اجتنابناپذیر میسازد.
بطوریکه در سال 1335 بیش از نیمی از جمعیت شهری استان در شهر اول یعنی کرمانقرار داشته(53/1 درصد)،این رقم در سال 1345 به 43/5 درصد و در سال 55 به 40/1 درصد ودر سال 65 به 36/8 درصد،در سال 1375 به 36/3 درصد کاهش پیدا کرده و در سال 1385 به33/3 درصد رسیده است که بیانگر کاهش سهم جمعیت شهر کرمان از جمعیت شهری استان استکه از 53/1 درصد سال 1335 به 33/3 درصد سال 1385 کاهش یافته که ناشی از افزایش جمعیتشهرهای درجه دوم و افزایش تعداد شهرهای استان بوده است.
13-با مطالعه مرتبه شهرها به این نتیجه میرسیم که در دهههای 35،45،55 اختلاف اولین وآخرین شهرها کم بوده به عبارت دیگر شهر اول چنددهبرابر شهر آخر بود،اما از سالهای 1365 بهبعد خصوصا در دهه 85-1375 تعداد شهرها افزایش بیسابقهای داشت و به همان نسبت اختلافبین شهرهای درجه اول و دوم با شهرهای درجه سوم یا روستا شهرها بسیار زیاد شده،بطوریکهاختلاف اولین شهر و آخرین شهر در سال 1385،545 برابر بوده،یعنی شهر کرمان 545 برابر بیشتراز شهر هجدک جمعیت داشته است که شکاف و گپ بسیار بزرگی بین شهرهای استان است.
برای تعادل بخشی به نظام سلسلهمراتب شهری یا باید شهرهای کمجمعیت به عنوان روستا باقیبمانند و به شهر تبدیل نشوند و یا اینکه فاصله جمعیتی خود را با شهرهای درجه اول و دوم کم کنندیعنی به جمعیت آنها افزوده شده تا یک تعادل منطقی ایجاد شود."