Abstract:
نوشتار حاضر در پی آن است که به واکاوی سنت استدراج از منظر قرآن بپردازد. پس از مفهومشناسی، گام نخست این واکاوری تبیین قرآنی سنت استدراج، و تعیین قلمرو و ابعاد آن با استناد به آیات قرآنی است.در گام دوم موضوع از منظر روایات اسلامی بررسی میگردد و سیره و سنت پیشوایان معصوم( در این باب به تصویر کشیده میشود. درگام سوم، فلسفة سنت فراگیر استدراج توضیح داده شده، مواردی از آنها، مانند انتقام و سلب توفیق، تجسم بخشیدن به بازتاب گناه و غافلگیری شادخواران سرمست، بازشماری میشود.
Machine summary:
"توضیح سخن آنکه گاهی خداوند به عدهای نعمت زیادی میدهد تا عکسالعمل آنها را ببیند اگر دید آنها از این نعمتها در راه فسق و فساد و خلاف خواستههای خدا بهره میجویند، خداوند هم در مقابل، به جای تنبیه یا مجازات فوری، همچنان نعمتهایش را بر آنان میافزاید تا بهطور تدریجی و گام به گام درمعرض هلاکت و نابودی قرار دهد که قرآن کریم، از آن، گاهی به املا، استمهال و استدراج و گاهی نیز به کید و مکر تعبیر میکند.
و نیز از همان امام، در تفسیر آیة « سنستدرجهم من حیث لایعلمون» (اعراف: 182؛ قلم: 44) چنین نقل شده که فرمود: هو العبد یذنب الذنب فتجدد له النعمة معه تلهیه تلک النعمة عن الأستغفار عن ذلک الذنب 12 منظور از این آیه بنده گنهکاری است که پس از انجام گناه، خداوند او را مشمول نعمتی قرار میدهد ولی او نعمت را به حساب خوبی خودش گذاشته، از استغفار در برابر گناه غافلش میسازد.
17 در این باره روایات زیادی وارد شده است از جمله عقبهبنعامر از رسول خدا( روایت کرده که فرمود: اذا رأیت الله یعطی العبد ما یحب و هو مقیم علی معصیته فاعلموا أن ذلک استدراج له قال الله تعالی سنستدرجهم من حیث لا یعلمون 18 هرگاه دیدید خداوند هر چه را که بندهاش دوست میدارد به وی میدهد و او همچنان به معصیت دست میزند، [و خدا هم عکسالعملی نشان نمیدهد ] بدانید که این استدراجی است برای او."