Abstract:
در زمینهی تغییر در مناسبات شهری و روستایی، به استفاده از تفاوتهای شهری ـ روستایی، بهعنوان راهبردی برای تقویت پایههای معیشت، گسترش فعالیتها و نفوذ شهر در نواحی روستایی و ارتباط بین پایداری نواحی روستایی و شهری تاکید شده است. نواحی پیرامون کلانشهرهای ایران، کموبیش به فرایندهای عمومی و غیرکشاورزی در راستای تحول اقتصادی مرتبط شدهاند. بخش شاندیز بهعنوان سرمایهی پیرامونی کلانشهر مشهد، از سال 1375 بستر تغییرات کارکردی چشمگیری شده است که برآیند آن تحقق ثبات جمعیتی پس از چند دهه در آن بوده است. در این مقاله بر اساس طیف وسیعی از شاخصهای معرف شرایط اقتصادی، انسانی، اجتماعی ـ فرهنگی و محیطی بر تغییرات کارکردی موثر بر جمعیتییابی تاکید شده است. روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی و مقایسهای بوده و در آن از آزمونهای آماری همبستگی، کای اسکوئر و یومن ـ ویتنی استفاده شده است. دادههای لازم براساس نمونهگیری تصادفی از سطح 14 سکونتگاه روستایی بخش با حجم 244 سرپرست خانوار جمعآوری شده است. نتایج پژوهش در منطقهی مورد مطالعه، تحول بارزی در ساختار اقتصاد از کشاورزی به سوی خدمات را نشان میدهد. روستاهای جاذب جمعیت از نظر رشد کلی اشتغال، اشتغال گردشگری، کارکردهای خردهفروشی، صنایع چوب و مبلمان و نیز از نظر میزان سواد، مهارت و ساختار سنی، برتری معناداری نسبت به روستاهای مهاجرفرست دارند. به بیان دیگر، شاخصهای اقتصادی و انسانی در فرایند جذب جمعیت موثر بودهاند. اگرچه در طرحهای آینده، علاوهبر این دو، ارتقای شاخصهای ارزشمند محیطی و اجتماعی ضرورتی حیاتی دارد.
Machine summary:
"تغییرات کارکردی مؤثر بر جمعیتپذیری،بخش شاندیز مشهد حمید شایان{o*o}-دانشیار گروه جغرافیا،دانشگاه فردوسی مشهد مهدی مودودی-دانشجوی دکترای جغرافیا،دانشگاه فردوسی مشهد پذیرش مقاله:1389/7/18 تأیید نهایی:1390/7/20 چیکده {IBدر زمینهی تغییر در مناسبات شهری و روستایی،به استفاده از تفاوتهای شهری-روستایی،به عنوان راهبردی برای تقویت پایههای معیشت،گسترش فعالیتها و نفوذ شهر در نواحیروستایی و ارتباط بین پایداری نواحی روستایی و شهری تأکید شده است.
در برخی نواحی کانادا،به دلایلی مانند،جاذبههایگردشگری،ساخت زمینهای گلف،اسکی و تنیس و تغییرات کارکردی محسوس،مانند ایجاد 1688 واحد اشتغالزا درپیرامون تورنتو(در سالهای 71 تا 91)،سرریز جمعیتی شهری به نقاط روستایی منتقل شده است( &smhaD 98,9991,bmoCcM ).
کم شدن شکاف بینکلانشهرها و روستاهای پیرامونی با قابلیت دسترسی و جاذبههای اقتصادی و محیطی،نتیجهی گسترش فعالیتها ونفوذ شهر در آنها است و آنچه در نواحی روستایی مزبور شکل میگیرد،به شدت پیرو تقاضای شهر است که به کاهشانگیزهی مهاجرت،بازگشت مهاجران و مهاجرت شهر به روستا منجر شده است.
بخش شاندیز در مجاورت کلانشهر مشهد و در مسیر گسترش آن،از سال 1375،بستر تحولات کارکردی و به تبعآن،جمعیتی چشمگیری شده است،به گونهای که پس از سالها مهاجرفرستی،به ثبات جمعیتی در مجموعهی بخش ومهاجرپذیری در سطح نیمی از روستاهای خود دست یافته است.
درواقع،منابع جدید و متنوع درآمد روستایی،به ویژه مرتبطبا گردشگری روستایی و راهکارهای محلی و ملی،مانند توسعهی زیرساخت جادهای،رشد خدمات عمومی،انتخاب منطقهبه عنوان عرصهی بین المللی گردشگری با مساحت 7 هزار هکتار و پیشبینی برپایی 22 دهکدهی گردشگری و 13&%07925EJPG079G% دهکدهی گردشگری طبیعی تأثیر عینی و ذهنی لازم را بر جمعیت محلی،در زمینهی تمایل به ماندگاری و بازگشتمهاجران و بر سرمایهگذاران شهری برای رونق فعالیتهای شهرمحور گذاشته است.
loV,sehcraeseR yhpargoeG fo lanruoJ,narheT fo saerA laruR nrehtroN ni segnahC lanoitcnuF dna noitazinabru-retnuoC,7002,."