چکیده:
این مساله که اعتقاد مذهبی چگونه و تا چه حد بر شکل گرفتن ارزش ها و نگرش های دموکراتیک تاثیر می گذارد مورد بحث در این مقاله است. تصور غالب این ست که مذهب مانعی بر سرشکل گیری فرهنگ دموکراتیک در کشورهای خاورمیانه است اما موارد نقض این عقیده درتحقیقات پژوهشگران به وفور یافت می شود. در این مقاله با استفاده از داده های پیمایش جهانی ارزش ها(WVS) که درسال 2005 صورت گرفته است به تنظیم مدل رابطه میان نگرش به دموکراسی و اعتقاد مذهبی پرداخته و در پی آزمون این فرض هستیم که نگرش های مذهبی تاثیری مثبت بر نگرش به دموکراسی در منطقه خاورمیانه دارد. این فرضیه با استفاده از نرم افزار مدلسازی Amos و در 7 کشور خاورمیانه ارزیابی گردید که نتایج بدست آمده نشان داد در اکثر کشورها فرضیه تاثیر مثبت مذهب بر نگرش به دموکراسی به تایید نرسیده است، اما در عین حال عکس فرض اولیه که تاثیر منفی اعتقادمذهبی بر نگرش به دموکراسی است نیز تایید نمی گردد. در واقع می توان گفت اعتقاد مذهبی تاثیر خاصی بر نگرش به دموکراسی در منطقه خاورمیانه ندارد و مانعی بر شکل گیری فرهنگ سیاسی دموکراتیک محسوب نمی گردد، درنتیجه، علل عدم وجود فرهنگ دموکراتیک راباید در عواملی به غیر از دین اسلام جستجو کرد.
This article seeks to examine how and to what extend religious beliefs influence the formation of democratic values and outlooks. The prevalent perception is that religion is an obstacle to the rise of democratic culture in the Middle Eastern countries، but findings reversing such an idea abound in the studies conducted by researchers. Drawing upon data from the World Values Survey conducted in 2005، the authors tested the hypothesis that religious beliefs affect democratic outlooks positively in the Middle East. The findings of this research indicate that the positive impact of religion on democratic outlooks has not been proved، but at the same time the opposite hypothesis concerning the negative impact of religion on democratic outlooks in the Middle East has not been supported as well. In other words، it can be suggested that religion does not affect outlooks on democracy significantly and does not create an obstacle to the rise of democratic culture. It can be concluded that the causes accounting for the absence of democratic culture have to be sought in factors other than Islam.
خلاصه ماشینی:
"در واقع میتوان گفت اعتقاد مذهبی تاثیر خاصی بر نگرش به دموکراسی در منطقه خاورمیانه ندارد و مانعی بر شکلگیری فرهنگ سیاسی دموکراتیک محسوب نمیگردد،در نتیجه،علل عدم وجود فرهنگ دموکراتیک را باید در عواملی به غیر از دین اسلام جستجو کرد.
فرضیه 2 تنها در دو کشور ترکیه و قبرس رد شده و عکس آن مورد تایید قرار میگیرد،اما در مورد دیگر کشورها دیده میشود که رابطه اعتقاد به مذهب سیاسی رابطه معناداری با نگرش به دموکراسی ندارد و فرضیه رد میشود،اما عکس آن نیز صادق نیست و نمیتوان این عامل را مانعی بر سر راه شکلگیری نگرش به دموکراسی به شمار آورد.
مساله قابل توجه این است که یافتهها ثابت میکند اعتقاد به دین اسلام نمیتواند عاملی در زمینه عدم وجود فرهنگ سیاسی دموکراتیک در میان شهروندان کشورهای مورد بررسی قلمداد شود و همانگونه که تحقیقات افرادی چون تسلر و اینگلهارت و دیگران نشان داده است،علل اصلی این کمبود را باید در عوامل دیگری از جمله ساختارهای اقتصادی نادرست،عدم وجود اعتماد متقابل در روابط میان افراد جامعه با دیگران،خشنونت نهفته در رفتارهای عادی افراد که ریشه در ساختار قبیلهای و پیشینه فرهنگی و اجتماعی و زیستی مردمان این جوامع دارد، شرایط خاص منطقهای که کشورهای خاورمیانه در آن واقع شدهاند،پیشینه دور و دراز استعمار خارجی و غیره جستجو کرد.
Tessler,"Do Islamic Orientations Influence Attitudes Toward Democracy in the Arab WorlḍEvidence from Egypt,Jordan,Morocco,and Algeria,"International Journal of Comparative Sociology,43,2002a,pp."