چکیده:
منطقه ژئوپولیتکی خلیج فارس به ویژه پس از کشف و استخراج نفت تاکنون بی بدیل ترین منطقه جهان بوده و امنیت اقتصادی جهان در پرتو امنیت انرژی و امنیت انرژی در گرو پایداری امنیت این منطقه بوده است. اتکای اقتصاد ملی به درآمدهای نفتی و واردات کالاهای صنعتی از کی سو و برخورداری جمهوری اسلامی ایران از سواحل طولانی در خلیج فارس و توانایی دفاعی و نظامی از سوی دیگر، نقشی ب یبدیل به کشورمان در برقراری ثبات و امنیت منطقه ای بخشیده است. بنابراین امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و منطقه به شدت دره متنیده و تفکیک ناپذیرند. در خلیج فارس امنیت به دنیای بیرون از مرزها و تغییر ماهیت و جهت گیری های قدرت های جهانی وابسته است. عوامل بیرونی با استفاده از ضعف های داخلی، نقاط اختلاف را تشدید میک نند و سیاست در این منطقه را همسو با منافع خود و نه منافع کشورهای منطقه شکل میدهند. ناهمگونی ساختارهای سیاسی هشت کشور خلیج فارس به همان اندازه که بر سیاست خارجی آنها و بر همکاری های منطقه تاثیر میگذارد، به همان میزان بر امنیت خلیج فارس تاثیرگذار است. حضور قدرت های خارجی در منطقه و منافع متضاد و ناسازگار در منطقه بر پیچیدگی های امنیتی خلیج فارس می افزاید. حضور قدرت دریایی آمر کیا در خلیج فارس، اشغال افغانستان و عراق و تامین امنیت اعراب و رژیم صهیونیستی توسط آمر کیا از جمله مسائلی است که بر ابهام معمای امنیت در خلیج فارس و منطقه افزوده است.. در این مقاله تلاش می شود مهم ترین نیروهای موثر در همگرایی کشورهای منطقه و در نتیجه، برقراری ثبات و امنیت در منطقه و ه مچنین مهم ترین عوامل واگراساز منطقه ای و در نهایت تهدیدهاو فرصت های به وجودآمده براثر تحقق این مسئله برای جمهوری اسلامی ایران و کشورهای کرانه ای خلیج فارس مورد بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که ایجاد امنیت برای کشورهای منطقه علاوه بر ایجاد فرصت های فراوان برای آنها، در راستای ارتقای جایگاه ژئوپولیت کیی منطقه خلیج فارس در نظام ژئوپولیتیکی جهانی، ضرورتی انکارناپذیر است و در صورتی که کشورهای منطقه منافع ملی خود را بر منافع ابرقدرت ها ترجیح دهند، دستیابی به این مسئله سهل الوصول تر خواهد شد، زیراتحقق این مسئله موجب امنیت پایدار در منطقه و ارتقای جایگاه منطقه در نظام ژئوپولیتکی می شود.
Undoubtedly، the geopolitical region of Persian Gulf is the most unique region in the world and security of global economy depends on energy security and energy security relies on stability and security in the region. The most important features of Iran for securing regional stability is national economy's dependence on energy incomes and imports of industrial goods، long coastline on the persian Gulf as well as military and defensive capabilities. The Great powers have different interests and policies in the region. Heterogeneity of political structures in countries of the Persian Gulf affect on foreign policy and regional cooperation and the same time on security of Persian Gulf. Presence of foreign powers and U.S in the Persian Gulf، occupation of Afghanistan and Iraq، supporting dependent regimes and Zionist regime by U.S have increased ambiguity and complexity of security dilemma in the region. Theis article examines and analyzes the most important convergent and divergent forces for making security and stabilty in the region and also threats and opportunities of Islamic Republic of Iran and other countries in the region of persian Gulf.the research results indcate promotion of the region's geopolitical position within the world geopolitical system subjects to preference of national interests instead of foreign powers' interests.
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که ایران بین کشورهای ساحلی خلیج فارس نقش اساسی دارد و علاوه بر در اختیار داشتن بیشترین سواحل و کنترل نقاط حساس آن، نیاز حیاتی به برقراری امنیت منطقهای برای توسعه صادرات و واردات دارد،ضروری است مسئولیت بیشتری در این خصوص بر عهده گیرد و امنیت منطقه را در دور نگه داشتن قدرتهای فرامنطقهای و تشکیل پیمان دستهجمعی امنیتی و توسعه همکاریهای اقتصادی و سیاسی با مشارکت همه کشورهای ساحلی،همواره مدنظر قرار دهد.
اگرچه دیدگاه امنیتی ایران با سایر کشورهای منطقه تفاوتهایی دارد،در صورت نبودن القائات،تحریکات و دخالتهای قدرتهای فرامنطقهای،کشورهای حوزه خلیج فارس توانایی دستیابی به دیدگاهی مشترک در زمینه توسعه همکاری منطقهای و برقراری امنیت بومی در راستای منافع ملی و همگانی خود را دارند.
این مقاله با توجه به ماهیت تحقیق که توصیفی-تحلیلی است،پس از گردآوری اطلاعات و دادههای مورد نیاز از منابع کتابخانهای و به شیوه اسنادی،با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی در پی شناخت ضرورتهای ایجاد یک نظام امنیتی پایدار در خلیج فارس و همکاری همۀ کشورهای منطقه برای تأمین امنیت پایدار و منافع مشترک همۀ کشورهای ساحلی به ویژه ایران در منطقه است.
بنابر این سیاست هم تکمیلی به ویژه در زمینههای اقتصاد،کشاورزی و پیشرفتهای علمی، هر چند میان کشورهای ساحل جنوب خلیج فارس،به دلیل همسانی منابع و شرایط جغرافیایی و محیطی کارساز نیست،اما ورود ایران و عراق به این منظومه تا حدودی زیادی میتواند منطقه را به سطحی از خودکفایی و امنیت برساند،به ویژه که جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از تنوع جغرافیایی و محیطی و منابع عظیم طبیعی و توفیق چشمگیر در زمینۀ طرحهای مربوط به مهار منابع آبی و نیز پیشرفتهای علمی و فناورانه میتواند نقش مؤثری در توسعه مشترک منطقهای داشته باشد و تجربیات و دستاوردهای خود را در اختیار همسایگان قرار دهد."