چکیده:
کرمانشاهان در تحولات سیاسی و نظامی دوره نادر شاه نقش پر رنگی داشت . این ایالت بعد از آزادسازی از اشغال عثمانی ها در سال ١١٤٢هـ ق توسط نادر قلی افشار، به دلیل موقعیت اســتراتژیک آن در همســایگی با عراق عرب و قرار گرفتن در مســیر خراســان به بغداد، به عنوان پایگاهی برای حمله به خاک عثمانی انتخاب شــد. نادر با ســاختن قلعه مســتحکمی در کرمانشــاه و قرار دادن انواع تجهیزات جنگی در آن ، این منطقه را به پادگانی نظامی تبدیل کرده و از نیروهای رزمی و پتانســیل تدارکاتی آن نیز بهره برد. مقاله حاضر در نظر دارد با بررسی این رویدادها، علل انتخاب کرمانشاهان را بعنوان پایگاه سیاسی و نظامی نادر مورد تحلیل قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
"موقعیت جغرافیایی یا ژئو اســتراتژیکی این شــهر؛ کرمانشاهان به دلیل هم مرزی با امپراتوری عثمانی و قرار گرفتن در مسیر خراسان به بغداد، نزدیک ترین نقطه از ایران به شــهر مهم بغداد بود که برای عثمانی ها اهمیت اســتراتژیکی داشــت ، به طوری که حتی احمد پاشــا زمانی که مناطق غربی ایران را تصرف کرد، از میان شهرهای لرستان ، همدان و کردستان ، با سپاهیان خود در کرمانشاهان اقامت داشت .
» (استرآبادی ، جهانگشای نادری ، ١٦٣) این مطلب معتبرترین ســندی اســت که از ســاخت قلعه کرمانشاهان در همان سال نخست فتح این شهر خبر می دهد، اما محمد کاظم نویسنده ی کتاب عالم آرای نادری ؛ ســاخت قلعه را به هنگام آخرین حضور نادر در کرمانشــاهان و محاصره ی بغداد می داند و معتقد اســت ، نادرشــاه بعد از جنگ دوم خود بالزگی ها، چون از رفتار زشــت عثمانی ها با کاروان و حجاج ایرانی مکه ، ناراحت بود و همچنین همیشه در فکر نقص پیمان صلح با آن کشور بود، این مسئله را بهانه خوبی برای حمله به بغداد می دانست ؛ «فــی الفــور ارقامات به اطراف بلاد ایران قلمی فرموده که اســباب مایحتاج بســیار از ملبــوس و دواب و رکاب ظفر انتســاب حاضر ســاختند.
/ قرارداد صلح و واگذاری کرمانشاهان به والی بغداد هنگامی که نادر افشــار در شرق مشغول محاصره ی هرات بود، شاه طهماسب برای اینکه از ســردار خود عقب نماند، با تحریک درباریان ، به ســوی غرب لشگرکشی کرد و قصد داشــت بقیه مناطق آذربایجان را از دســت عثمانی ها آزاد کند."