چکیده:
کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ که با طراحی انگلستان و آمریکا به انجام رسید، به نهضتی که ملت ایران بعد از ٢٠ شهریور با تلاشی بسیار آغاز کرده بود پایان داد. بنابراین در مبارزه بین ملت و نیروهای استعماری ، ملت ما شکست خورد و این پایان غم انگیزی بر نهضت ملی شدن صنعت نفت و آغاز دوره جدیدی از دیکتاتوری و استبداد بوده است . روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی - تحلیلی است و گردآوری اطلاعات و منابع با استفاده از ابزار کتابخانه ای و منابع اینترنتی انجام شده است . نتیجه پژوهش گویای آن است که بر اساس اسناد جدید سیا چون وضعیت ایران مطابق با منافع آمریکا و بریتانیا نبوده است تصمیم به طراحی کودتا گرفته اند
خلاصه ماشینی:
امتیازاتی که از زمان ناصرالدین شاه در این خصوص به خارجی ها داده شد، همواره با حوادث و رویدادهای زیادی همراه بوده است به گونه ای که حتی امروزه هم که نفت را به طور کامل در اختیار داریم بیگانگان و در رأس آن ها امریکا این شریان حیاتی ما را نشانه گرفته و با تصویب تحریم نفتی ایران همان خاطرات گذشته را در ذهن هر ایرانی تداعی می کند که باز همان استعمارگران به شیوه های دیگری قصد دارند ما را در محاصره اقتصادی خود قرار دهند.
وی درباره اثرات تحریم فروش نفت بر اقتصاد ایران گفت اگرچه دولت مصدق کسری بودجه را به حداقل رساند و با تشویق صادرات کالاهای غیرنفتی پرداخت و از دید برخی تحلیلگران ، موفقیت هایی نیز به دست آورد، ولی سرانجام این امر مشکلاتی را برای وضع معیشتی مردم و روابط تجاری با دیگر کشورها فراهم ساخت به گونه ای که در اواخر حکومت مصدق خزانه دولت با کسری زیادی مواجه بود و انگلستان به این نتیجه رسید که دولت در آستانه ی ورشکستگی است و سفارت آمریکا در تهران چنین نتیجه گیری کرد که مشکلات اقتصادی به حداکثر رسیده در نتیجه زمینه برای مداخله سیا آماده است (شمیرانی ، ١٣٨١: ٢٠٨).
اسناد منتشر شده توسط وزارت امورخارجه بریتانیا در دهه های اخیر توضیح می دهد که طرح اشغال آبادان را ــ که مرکز بزرگترین پالایشگاه نفتی در ایران و خاورمیانه است ــ بریتانیا طراحی و آماده کرده بود، اما قبل از شروع عملیات نظامی ، موضوع با پرزیدنت ترومن مورد بحث قرار گرفت و رد گردید و دولت امریکا نپذیرفت که در چنین اقدامی از بریتانیا حمایت کند (گازیوروسکی ، ١٣٦٧: ٢٢)، زیرا به اعتقاد ترومن ، مداخله نظامی در ایران به حمله اتحاد شوروی می انجامید (٩٠ :١٩٨٩ ,Rhodri).