چکیده:
بسیاری از فعالیتهای انسانی به دلیل عدم توجه به محدودیتهای محیط زیستی بر سیمای محیط تاثیرگذار بوده و اثرات زیست محیطی شدیدی بر اکوسیستمهای طبیعی دارد. این مطالعه به منظور بررسی روند تغییرات سیمای سرزمین در منطقه دهلران استان ایلام انجام شده است. به منظور تهیه نقشههای پوششسرزمین و تحلیل تغییرات، به ترتیب، از تصاویر ماهوارهای (1364) TMو (1386) ETM+و متریکهای مساحت طبقه، تراکم لکه، تعداد لکه، متوسط اندازه لکه، تراکم حاشیه و متوسط شاخص شکل استفاده شد. برای آنالیز گسستگی چشمانداز، متریکهای متنوع الگوی چشمانداز در سطح کلاس با استفاده از نرمافزار FRAGSTATS محاسبه شد. تجزیه و تحلیل متریکهای سیمای سرزمین بیانگر جایگزینی گسترده اراضی مرتعی متوسط توسط اراضی کشاورزی، مرتعیفقیر، مسکونی و بایر بوده است. بر طبق نتایج، افزایش تعداد لکهها و کاهش میانگین مساحت، شاخص مهم تجزیه بوده و روند تخریب و تجزیه سیمای سرزمین به صورت افزایشی بوده است و توجه به وضعیت کاربری و پوشش سرزمین در منطقه، به منظور بهرهبرداری مناسب و پایدار از منابع طبیعی الزامی است.
Many human activities due to the lack of consideration in environmental restrictions on the landscape ecology are influential and have severe environmental effects on natural ecosystems. This study was conducted to investigate the trend of changes in landscape ecology in Dehloran، Ilam. For developing maps of Land cover، and analyzing the changes، we used، respectively، the satellite images of (1985) TM and (2007) ETM + were applied and landscape metrics of class area، density of patches، number of patches، mean of patches size، edge density and mean of shape index Various class-level landscape pattern metrics were calculated using FRAGTATS، in order to analyze landscape fragmentation. The analysis of landscape metrics revealed that the extensive replacement of fair rangelands by agricultural lands، rangelands، residential areas and barren lands. The results showed that increase in the number of patches and decrease in the mean of the area size was an important indicator of significant index of degradation، and the process of degradation and destruction of landscape ecology was in an increase mood. Therefore the results necessitated paying attention to the quality of land use and cover in the region for to exploit natural resources appropriately and sustainably.
خلاصه ماشینی:
به منظور تهيه نقشه هاي پوشش سـرزمين و تحليـل تغييـرات، بـه ترتيـب ، از تصـاوير مـاهوارهاي (١٣٦٤) TMو (١٣٨٦)+ETM و متريکهاي مساحت طبقه ، تراکم لکه ، تعداد لکه ، متوسط اندازه لکه ، تـراکم حاشـيه و متوسـط شـاخص شکل استفاده شد.
80; Iranmanesh, 1998; Ghiasvand, 1997; Barkhordari & Khosroshahi.
بنـابراين ، هـدف ايـن مطالعـه بررسـي تغييـر ساختار سيماي سرزمين و کارايي متريکهاي سيماي سرزمين در تحليـل رونـد تغييـرات کـاربري اراضي / پوشش گياهي است و به اين منظور، منطقه دهلران واقع در استان ايلام با توجه بـه وقـوع خشکسالي هاي اخير و تأثير تغيير کاربري اراضي /پوشش گياهي در تشديد روند بيابانزايـي جهـت بررسي در نظر گرفته شد.
در مطالعه حاضر، تکنيکهاي سنجش از دور به منظـور آنـاليز تغييـرات کاربري اراضي / پوشش گياهي بين سالهاي ١٣٦٤ و ١٣٨٦ به وسيله تفسير تصـاوير TM وETM + و ارزيابي تغيير ساختار چشم انداز (سيماي سرزمين ) با اسـتفاده از FRAGSTATS ( &McGarigal ١٤١.
جهت مقايسه بهتر، تغييرات رخ داده در اين دو دوره، در جدول ٤ و شـکل ٥ ترسـيم شده است که نشان مي دهد طي دوره زماني (١٣٦٤- ١٣٨٦) وسعت زمين هـاي کشـاورزي، مرتـع فقير، اراضي مسکوني و شورهزار و نمکزار منطقه ، به ترتيب ، بـه ميـزان ١٢٥٥١، ٦٥٥، ١٤٦ و ٥٤٨ هکتار، افزايش يافته و درحالي که مرتع متوسط با روند کاهشي برابر با ١٣٩٠٩ هکتار روبـرو بـوده است .
نتـايج بررسي تغيير سيماي سرزمين درمنطقه دهلران نشان مي دهد که در طي دوره زمـاني (١٣٨٦-١٣٦٤) وسعت اراضي مرتع متوسط منطقه به ميـزان (١٣٩٠٩هکتـار) کـاهش يافتـه ، درحـالي کـه اراضـي کشاورزي با روند افزايشي (١٢٥٥١هکتار) روبرو بوده است .