چکیده:
توسعه پایدار در صورتی تحقق می یابد که همپوشی بین لایههای اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی ایجاد گردد. هدف از این تحقیق تعیین معیارها و نشانگر های پایداری و ارزیابی و اندازهگیری پایداری می باشد. جهت ارزیابی پایداری در حوزه آبخیز زیدشتیک از رویکرد بومسازگان استفاده شده است که در پی حفظ تعادل بین سه مقوله اقتصادی، اجتماعی و اکوسیستم است. متغیرهای انتخابی با روش های معمول و رایج ارزیابی شدند و مقدار آن ها به دست آمد. جهت ارزیابی پایداری از دستورالعمل پایش و ارزشیابی طرح های مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری استفاده شد. در حالت کلی در بخش بومسازگان مرتعی 3 معیار، 9 نشانگر و 14 متغیر انتخاب و اندازهگیری شدند. در بخش بومسازگان مسائل اقتصادی و اجتماعی 5 معیار و 16 نشانگر انتخاب و اندازهگیری شدند. امتیاز نهایی برای بومسازگان مرتع 45 شد که آن را در طبقه متوسط قرار می دهد و امتیاز نهایی برای بخش مسائل اقتصادی و اجتماعی 32 شد که با توجه به 16 متغیر انتخابی عدد دو به دست می آید، که آن را در طبقه متوسط قرار می دهد. در نهایت، با توجه به جمع کل امتیازات حوزه آبخیز با استفاده از ماتریس برآورد امتیازات و جدول ارزشیابی حوزه آبخیز، زیدشت به لحاظ پایداری وضعیت ضعیفی دارد.
Sustained development is achieved an overlapping is created between ecological، economical and social classes. The purpose of this research is to determine and measure the sustainability criteria and indices. An ecological approach has used in order to assess sustainability in watershed of Zeidasht1 to maintain a balance between three economical، social and ecosystem categories. Selected variables were obtained using common assessment and their value. In order to assess sustainability، watershed and range management projects monitoring and evaluation monitoring provided by president strategically supervising planning assistant and range and watershed management، forest organization(watershed management department، coordination and planning department) for Iran. As a whole، in rangeland ecological section، three criteria، nine indices and fourteen variables were evaluated. Final score for ecological one was 45 fall in to in moderate class and final score dedicated to social and economical issues about 32 that number of 2 is obtained in respect to 16 selective variables that also it categorized into moderate class. Eventually using matrices، score estimation and watershed validation table، watershed sustainability is determined. In respect to total Zeidasht watershed score، this watershed is categorized in too poor sustainability class.
خلاصه ماشینی:
روشها روش مورد استفاده در اين تحقيق جهت اندازهگيري پايداري برگرفته از دسـتورالعمل پـايش و ارزشيابي طرحهاي مديريت منابع طبيعي و آبخيزداري(دستورالعمل پايش و ارزشـيابي طـرحهـاي مديريت منابع طبيعي و آبخيزداري، ١٣٨٨) مي باشد که توسط معاونت برنامه ريزي نظارت راهبردي رئيس جمهور(دفتر نظام فني اجرايي ) و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري(معاونت آبخيـزداري، دفتر طرحريزي و هماهنگي ) براي ايران تهيه و تنظـيم شـده اسـت .
امتياز نهايي براي بومسازگان مرتع {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : دستورالعمل پايش و ارزشيابي طرحهاي مديريت منابع طبيعي و آبخيزداري، ١٣٨٨ براي بومسازگان مسائل اقتصادي و اجتماعي تمامي امتيازات جمع مـي شـوند و بـا اسـتفاده از ميانگين گيري حسابي ارزش نهايي را برآورد مي کننـد کـه ارزشـيابي پايـاني بـه صـورت جـدول٢ مي باشد.
امتياز نهايي براي بومسازگان مسائل اقتصادي و اجتماعي {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : دستورالعمل پايش و ارزشيابي طرحهاي مديريت منابع طبيعي و آبخيزداري، ١٣٨٨ براي دستيابي به مقادير کمي امتياز کسب شده در يک حوزه از ماتريس استفاده مي شود که در بخش نتايج (جدول ٧) آورده شده است .
ضريب ماهيتي و عملکردي يک اکوسيستم بر اساس اجماع کارشناسي {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : دستورالعمل پايش و ارزشيابي طرحهاي مديريت منابع طبيعي و آبخيزداري، ١٣٨٨ ارزشيابي نهايي پايداري حوزه آبخيز بر اساس ميزان امتياز کسب شده و مقايسه آن بـا جـدول الگويي به شرح زير صورت مي گيرد(جدول٤).
جهت ارزيابي پايداري در حوزه آبخيز زيدشت يک از رويکرد بومسازگان استفاده شده اسـت کـه در پـي حفظ تعادل بين سه مقوله اقتصادي، اجتماعي و اکوسيستم است .