چکیده:
اعطای یارانه یکی از سیاست های اقتصادی است که با هدف حمایت از تولیدکنند گان یا مصرف کنندگان به شیوه های متفاوتی در بسیاری از کشورها به اجرا درمی آید. این تحقیق تاثیر اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها بر هزینه و درآمد کشاورزان روستایی در شهرستان نیریز از توابع استان فارس در کوتاه مدت را مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق، توصیفی بوده و اطلاعات لازم با استفاده از پرسشنامه و به روش پیمایشی گرد آوری شده است. بدین منظور، 25 سوال در طیف لیکرت پنج سطحی در پرسشنامه قرار داده شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان، و پایایی آن با استفاده از پایلوت تست و محاسبه آلفاء کرونباخ (88/0) تایید شد. جامعه آماری شامل 1468 خانوار کشاورز بود و 264 نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز با استفاده از آزمون های t (مستقل و وابسته) و فریدمن برای تشخیص همبستگی میان متغیر های تحقیق صورت گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که: اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها حداقل در کوتاه مدت- بطور معنی داری منجر به افزایش هزینه ها و کاهش درآمد ها شده است. مقایسه هزینه های تولید با استفاده از آزمون t مستقل نشان داد که به جز هزینه تولید گندم، هزینه تولید ذرت و جو بعد از هدفمندی یارانه ها با احتمال 99 درصد بیشتر از قبل بوده است. همچنین، مقایسه درآمد حاصل از چهار محصول در دو دوره نشان داد به جز درآمد حاصل از کشت کلزا، درآمد سایر محصولات به طور معنی داری در بعد از هدفمند سازی نسبت به قبل کاهش یافته است. به دلیل افزایش هزینه¬ های سوخت، ماشین آلات و نهاده ها بعد از هدفمند سازی، طبق آزمون فریدمن، شاخص استفاده از نهاده ها و ماشین آلات با میانگین رتبه ای 08/3 از مطلوبیت عددی برخوردار بوده و نشان دهنده ی به کارگیری حساب شده و کارآمد این نهاده ها است
خلاصه ماشینی:
در این راستا سیاست های مختلفی با هدف بهبود درآمد و توزیع آن در میان کشاورزان ، بهره وری در کشاورزی، ثبات قیمت ها، کمک به محیط زیست ، افزایش صادرات ، اشتغال و تولید به کار گرفته شده است (٧ :٢٠٠٢ ,Hansen) که توانسته تأثیرات فراوانی بر هزینه و درآمد کشاورزان داشته باشد.
در طرح تحول اقتصادی که از سوی دولت نهم و دهم جمهوری اسلامی ایران مطرح شده ، یکی از مهم ترین محورها، هدفمندکردن یارانه ها برای رسیدن به اهدافی از جمله : کاهش هزینه های دولت ، تخصیص و استفاده بهینه از منابع ، شکل گیری قیمت های واقعی و افزایش بهره وری عوامل تولید و فرآیندها می باشد (دبیرخانه کارگروه تحولات اقتصادی، ١٣٨٧).
سؤالات مطرح شده عبارتند از: ١- هدفمندسازی یارانه ها در مدت کوتاه اجرای آن ، چه تاثیری بر تولید کشاورزی روستاها و وضعیت اقتصادی خانوارهای کشاورز داشته است ؟ ٢- روند تغییرات هزینه های تولید و درآمد کشاورزان طی دو دوره قبل و بعد از هدفمندسازی به چه صورت می باشد؟ مبانی نظری : یارانه عبارتست از پرداخت مستقیم یا غیرمستقیم دولتی، امتیاز اقتصادی یا اعطای برتری ویژه ای که به نهادهای خصوصی ، خانوارها و یا دیگر واحدهای تولیدی جهت دستیابی به هدف های مورد نظر دولت انجام می پذیرد (موسوی و همکاران ، ١٣٨٨: ٦٣).