چکیده:
ﻛﻤﺎلاﻟﻤﻠﻚ در ﻃﺮد ﺳﻨﺖﻫﺎی ﻛﻬﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻳﺮان و ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﺎزة ﻧﻘـﺎش و ﺣﺮﻓـﺔ ﻧﻘﺎﺷـﻲ از ﺟﺎﻳﮕـﺎهوﻳﮋهای ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر، ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮی از ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮی ﺟﺎﻣﻌـﻪﺷﻨﺎﺳـﻲ ﻫﻨـﺮ ﺑﻮردﻳـﻮ و روشﺳﺎﺧﺘﮕﺮاﻳﻲ ﺗﻜﻮﻳﻨﻲ او ﺑﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ و آﺛﺎر ﻛﻤﺎلاﻟﻤﻠﻚ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻳﻢ. در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ، ﺷﻜﻞﮔﻴﺮی ﻣﻴـﺪانﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ در اﻳﺮان و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻣﻴﺪان ﻗﺪرت را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮاردادﻳﻢ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ازاﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ، در ﺣﻮاﻟﻲ اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﻪ، رﻓﺘﻪرﻓﺘﻪ ﺳﻨﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺷﻜﻞﮔﻴﺮی ﻣﻴﺪان ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧﻘﺎﺷـﻲدر اﻳﺮان ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ. ﻛﻤﺎل اﻟﻤﻠﻚ ﺳﺮآﻣﺪ ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻪ ﻗﻄﺐ ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﻣﻴﺪان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ در اﻳﺮان اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
در اﻳـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﺑﺮآﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت زﻳﺮ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﻢ: • ﻛﻤﺎلاﻟﻤﻠﻚ در ﻣﻴﺪان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﭼﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ دارد و ﺳﺒﻚ ﻋﻴﻨﻴﺖﮔﺮای او ﭼﮕﻮﻧﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻴﺪان ﻗﺪرت ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد؟ • ﻛﻤﺎلاﻟﻤﻠﻚ از ﭼﻪ ﻣﻨﺶ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰی در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷـﺎن اواﻳـﻞ دورة ﻗﺎﺟـﺎر ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮی ﻧﮕﺎه زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺔ ﻧﺎب او ﺷﺪ؟ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮی ﺳﺎﺧﺘﮕﺮاﻳﻲ ﺗﻜﻮﻳﻨﻲ روﻳﻜﺮد راﺑﻄﻪﮔﺮاﻳﺎﻧﺔ ﺑﻮردﻳﻮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺒﻴﻴﻦﻫﺎی ﺑﻴﺮوﻧﻲ و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎی دروﻧﻲ ﻗﺮار دارد و در ﻋـﻴﻦ ﺣﺎل از ﻧﻘﺎط ﻗﻮت ﻫﺮدوی اﻳﻦ ﺗﺒﻴـﻴﻦﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ.
ﻣﻴﺪان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻨﺮ ﻗﻮاﻋﺪ، ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ، ﺷﻜﻞ وﻳﮋة ﻣﻨﺎزﻋﺎت و ﻣﻨﺶ ﺧﺎص ﺧﻮد را دارا ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛـﻪ ﺑﻮردﻳﻮ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ، ﻣﻴﺪان ادﺑﻲ ﻳﺎ ﻣﻴﺪان ﻫﻨﺮی »ﺟﻬﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣـﺴﺘﻘﻠﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ دارای ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮدی و ﻧﻴﺮوﻫﺎی وﻳﮋة ﻗﺪرت و ﮔﺮوهﻫﺎی ﻣﺴﻠﻂ و زﻳﺮ ﺳـﻠﻄﺔ ﺧـﺎص ﺧـﻮﻳﺶ اﺳـﺖ« )ﺑﻮردﻳـﻮ، 9731ب: 99(.
ﻛﻤﺎلاﻟﻤﻠﻚ در ﻣﺴﻴﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ اروﭘـﺎ و ﻋـﺮاق و دوری از 021 درﺑﺎر در ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻧﺎم ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻧﺎب در ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻴﺪان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ در اﻳﺮان ﺛﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻧﻮﺳﺎزی در اﻳﺮان، دورة ﻗﺎﺟﺎر ﺑﺴﺘﺮ ﻻزم ﺑﺮای ﺷﻜﻞﮔﻴﺮی ﻣﻴـﺪان ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ در اﻳﺮان ﻓﺮاﻫﻢ آورده و ﻛﻤﺎلاﻟﻤﻠﻚ ﻧﻴﺰ در ﭘﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ و دوری از درﺑـﺎر 921 ﺑﻪ ﻗﻄﺐ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ و ﺑﺮای ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻫﻮﻳﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ در ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻳﺮان ﺗﺎﺣﺪی ﻣﻌﻨﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪ و ﺑﻪ ﻗﻄﺐ ﻧﺎب ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ.
اﻳﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻨﺪ اﺛﺮی اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اواﺧـﺮ دوران ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در درﺑﺎر ﺧﻠﻖ ﺷﺪه و از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺷﻜﻞﮔﻴﺮی اﺳﺘﻘﻼل ﻫﻨﺮی در ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻛﻤﺎلاﻟﻤﻠﻚ اﺳﺖ.