چکیده:
ابوالقاسم پاینده از نویسندگانی است که در مکتب داستان نویسی اصفهان مغفول واقع شده است . وی بـا انعکاس مسائل مهم اجتماعی عصر خود در داستان های کوتـاهش از عهـده ی رسـالت خـویش در مقـام نویسنده و مصلح اجتماعی به خوبی بر آمده است . در جامعه شناسی ادبیـات ، اثـر ادبـی از ایـن دیـدگاه کـه اجتمـاع و هنرمنـد بـا یکـدیگر رابطـه ای زنـده و جداییناپذیر دارند مورد بحث و ارزیابی قرار میگیـرد. امـا در پـژوهش هـایی کـه صـرفا بـه اجتماعیـات در ادبیات می پردازد، محقق میکوشد با محور قرار دادن اثر ادبی مورد نظر، اندیشه های اصـلی و دغدغـه هـای نویسنده یا شاعر را طبقه بندی و بر مبنای این رویکرد نوع نگاه خالق اثر را به جامعه ی معاصر خود تشـریح کند. در این مقاله کوشیده ایم با استفاده از رویکرد دوم ، یعنی انعکـاس اجتماعیـات در اثـر ادبـی، مهـم تـرین اندیشه های اجتماعی پاینده را تقسیم بندی کنیم . این اجتماعیات عبـارت انـد از نقـد باورهـای عامیانـه ، انتقاد از وضع آموزش ، فساد اخلاقی طبقات اثرگذار جامعه ، رشوه گیـری، ربـاخواری، وضـعیت نـامطلوب اداره ها در امور اجرایی، فقر و جایگاه اجتماعی زنان از ١٣٣٠ تا ١٣٥٠ هـ . ش . در پایـان مقالـه نیـز بـه تشریح طنز اجتماعی به مثابه ی یکی از بخش های اساسی داستان های کوتاه پاینده پرداختـه ایـم کـه در تاثیرگذاری اجتماعیات منعکس شده در آثار او نقش بسیار مهمی بر عهده دارد.
خلاصه ماشینی:
امـا در پـژوهش هـایی کـه صـرفا بـه اجتماعیـات در ادبیات می پردازد، محقق میکوشد با محور قرار دادن اثر ادبی مورد نظر، اندیشه های اصـلی و دغدغـه هـای نویسنده یا شاعر را طبقه بندی و بر مبنای این رویکرد نوع نگاه خالق اثر را به جامعه ی معاصر خود تشـریح کند.
در پایـان مقالـه نیـز بـه تشریح طنز اجتماعی به مثابه ی یکی از بخش های اساسی داستان های کوتاه پاینده پرداختـه ایـم کـه در تأثیرگذاری اجتماعیات منعکس شده در آثار او نقش بسیار مهمی بر عهده دارد.
امـا در کنـار همـه ی ایـن نویسندگان ، ابوالقاسم پاینده چنان که درخور قلم توانای او در نویسندگی است ، مورد توجه قرار نگرفته است و آثار و مقالاتی که تاکنون پیرامون شخصیت علمی این نویسـنده ی بـزرگ مجـال نگارش یافته ، بیشتر ترجمه ی قرآن و زمینه های تاریخی و دینی نویسندگی او را در برمیگیرد و در زمینه ی داستان نویسی و وجهه ی ادبی او ناقدان کمی سخن گفته اند.
از آثار او در ترجمه و ادبیات میتوان به موارد زیر اشاره کرد: « ١٣٠٩: دستور نوشتن ١٣١٣: (ترجمه ) در آغوش خوشبختی اثر لردآوی بوری ١٣١٣: قاتل (رمان ) ١٣١٧: (ترجمه ) زندگانی محمد (ص ) اثر محمد حسین هیکل ١٣١٨: (ترجمه ) تاریخ سیاسی اسلام از دکتر حسن ابراهیم حسنین ١٣١٩: (ترجمه ) چرا فرانسه شکست خورد اثر آندره مورآ ١٣٢٦: (ترجمه ) نهج الفصاحه (کلمات قصار پیامبر اکرم ) ١٣٣٣: (ترجمه ) اسرار نیک بختی اثر اوریزان ماردن ١٣٣٥: (ترجمه ) عشق و زناشویی اثر نیکلا حداد ١٣٣٦: در سینمای زندگی (مجموعه داستان ) ١٣٤٤: (ترجمه ) مروج الذهب اثر مسعودی (٢ جلد) ١٣٤٤: (ترجمه ) تاریخ عرب اثر فیلیپ حتی (٢ جلد) ١٣٤٨: دفاع از ملا نصرالدین (مجموعه داستان ) ١٣٤٨: جناب آقای دکتر ریش (رمان ) ١٣٤٨: (ترجمه ) تمدن اسلام (از مجلدات تاریخ ویلدورانت ) ١٣٥٢: (ترجمه ) تاریخ طبری (١٦ جلد) ١٣٥٢: داستان های برگزیده ١٣٥٣: (ترجمه ) سیر تکامل عقل نوین ١٣٥٤: ظلمات عدالت ١٣٥٧: مرده کشان جوزان .