چکیده:
نامه های عین القضات همدانی از آثار برجسته متون منثور فارسی است که با نثری متین و استوار نگاشته شده است. این نامه ها در 1348 به کوشش علینقی منزوی و عسیران تصحیح و چاپ شد. به نظر می رسد که در تصحیح و تنقیح این متن نکاتی چند از دید مصححان محترم پوشیده مانده و به صورت نامناسب وارد متن شده است. در این مقاله، سعی شده است این موارد شبهه ناک بررسی شود و وجوه مختلف عبارات و کلماتی چون: «پینه برنهادن» و «نیشک» با استشهاد به آثار منظوم و منثور فارسی و به استناد نسخه های بدل، ذکر شود که بتوان تا حدی برخی از مشکلات این اثر ارزش مند را رفع کرد.
خلاصه ماشینی:
"ﺻﻮرت درﺳﺖ اﻳﻦ ﺟﻤﻠـﻪ ﻛـﻪ از ﺗﻜﻴﻪﻛﻼمﻫﺎی ﻋﻴﻦاﻟﻘﻀﺎت اﺳﺖ، »ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺮﺳﻴﺪ« اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ در ﻧﺎﻣﻪﻫﺎی او ﺑﻪﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ: ـ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺧﻮاﻧﺪ، ﺗﻤﺎم ﺑﻮد انﺷﺎءاﷲ ﻛﻪ وﻗﺖ ﻛﺎﻏـﺬ ﺑﺮﺳـﻴﺪ، و ﻣـﻼل ﭘﺪﻳـﺪ آﻣـﺪ (ﻫﻤﺎن: 1/ 014).
در ﺻﻔﺤﺔ 152 ﺟﻠﺪ اول، ﻋﻴﻦاﻟﻘﻀﺎت در ﭘﺎﺳﺦ دوﺳـﺘﻲ ﻛـﻪ از ﺗـﺄﺧﻴﺮ او در ﻣﻜﺎﺗﺒـﻪ ﮔﻼﻳﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ، ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ: در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻀﺮ، ﻟﺐ از ﺳﺆال ﺑﺪوز و ﺑﻪ ﭼﻮن و ﭼـﺮا ﻧﭙـﺮداز ﻛـﻪ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺣﺎل ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ: »ﭘﻴﻨﻪ ﺑﺮﻧﻬﺎدن ﻣﻮﺳﻲ ـ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺼـﻠﻮات و اﻟﺴﻼم ـ ﮔﻔﺖ: ﭼﻮن و ﭼﺮا؟« اوﻻ، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺎق ﻛﻼم، ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ »ﭘﻴﻨﻪ ﺑﺮﻧﻬـﺎد« ﺑﺎﺷـﺪ ﻧـﻪ ﺑـﻪ ﺻﻮرت ﻣﺼﺪری »ﭘﻴﻨﻪ ﺑﺮﻧﻬﺎدن«؛ ﺛﺎﻧﻴﺎ، ﺻﻮرت ﻛﻠﻤﺔ »ﭘﻴﻨﻪ« در دو ﻧﺴﺨﺔ ﻛﻬﻦ Sو Kﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﻞ و در دو ﻧﺴﺨﺔ ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر Pو » Iﺗﻨﺒﻴﻪ«آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﻳﺪ.
در ﺻﻔﺤﺔ 233 ﺟﻠﺪ ﺳﻮم، ﺑﻴﺖ: اﻟ ـﻲ اﻟﻤﺠ ـﺪ ﺣﺘ ـﻲ ﻋﻨ ـﺪ اﻟ ـﻒ ﺑﻮاﺣ ـﺪ ـ ــ ـ ـ ـ و ﻟـــﻢ ار اﻣﺜـــﺎل اﻟﺮﺟـــﺎل ﺗﻔﺎوﺗـــﺖ ﻏﻠﻂ ﺿﺒﻂ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺻﻮرت ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ذﻳﻞ اﺳﺖ: 2 ـﺪ ـﺪ ـﻲ ـﺪ ـﻒ ﺑﻮاﺣـ ـﺪی اﻟﻤﺠـ ﺣﺘـ ﻋـ اﻟـ ﻟـ و ﻟــﻢ ار اﻣﺜــﺎل اﻟﺮﺟــﺎل ﺣﺘــﻲ ﺗﻔــﺎوت (ﺑﺤﺘﺮی، 2691: ﺟﺰء اول، 73) 51.
اﻳﻦ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت در ﻛﻠﻴﻠﻪ و دﻣﻨﻪ (ﻧﺼﺮاﷲ ﻣﻨﺸﻲ، 2831: 904) ﺿﺒﻂ ﺷﺪه اﺳﺖ، وﻟﻲ در دﻳﻮان ﻣﻄﺒﻮعدار ﺻﺎدر، ﻣﺼﺮاع دوم ﺑﺎ ﺗﻔﺎوﺗﻲ اﻧﺪک، ﺑﻪ ﺻﻮرت »اﻟﻲ اﻟﻔﻀﻞ ﺣﺘﻲ ﻋﺪ اﻟﻒ ﺑﻮاﺣﺪ« ﻣﻀﺒﻮط اﺳﺖ."