چکیده:
اقبال لاهوری یکی از شاعرانی است که متعهدانه مسایل و مشکلات جامعه و مردم کشور خود را در شعرش منعکس کرده و در بیداری مردم سرزمین خود و تاسیس کشور پاکستان نقش مهمی داشته است. وی در شمار معدود شاعرانی است که امید به آینده در شعر شان موج می زند و خوشبینانه پیشنهاداتی برای درمان دردهای اجتماعی مردم جامعه خود ارایه کرده اند. نکته شایان توجه در شعر او آن است که وی نه تنها مشکلات را بازتاب می دهد بلکه راه حل هایی را هم بیان می کند که از بینش اسلامی وی برخاسته است. وی در منظومه ی «پس چه باید کرد ای اقوام شرق ؟»از دیوان خود، مشکلات جوامع اسلامی را بیان و برای آن ها راه حل ارایه کرده است. جستجوی ریشه های عقیدتی خوشبینی اقبال، و روش های او برای حل مشکلات اجتماعی، سوال اصلی این تحقیق است. این تحقیق برآن است تا بن مایه های فکری، مضامین و شاخصه های زبانی و ادبی این رویکرد متعهدانه را در اشعار اقبال با نگاهی جامعه شناختی بررسی کند.
IqbalLahuri is one of the poets who have expressed a great deal of hope in their poems. He had a great role in the enlightenment of his home-country’s people and also in the establishment of Pakistan as a country. He has explained the problems of the Islamic world، together with solutions، in his poetry and specifically in the book، “What Should We Do?” He expressed the agony of the people in those poems and gave them hope of a better future، in fact، Iqbal tried to solve the human problems by his poems.
The present research sociologically investigates the mental themes and lingual and literary fundamentals and characteristics of hope and religion in the poems of this Islamic philosopher and demonstrates his role in the opposition and committed literature.
خلاصه ماشینی:
دکترمريم شعبانزاده * استاديار گروه زبان و ادبيات فارسي دانشگاه سيستان و بلوچستان فرداي روشن (بررسي موضوع اميد درمثنوي « پس چه بايد کرد اي اقوام شرق »؟از اقبال لاهوري ) چکيده اقبال لاهوري يکي از شاعراني است که متعهدانه مسايل و مشکلات جامعه و مردم کشور خود را در شعرش منعکس کرده و دربيداري مردم سرزمين خود و تأسيس کشور پاکستان نقش مهمي داشته است .
مانند مقاله ي «بررسي جهان بيني اقبال از ديدگاه جامعه شناسي » تأليف علي ضياء الديني(١٣٨٨)تحليل و بررسي ماهيت هويت اسلامي در انديشه سياسي علامه محمد اقبال لاهوري از حسين فرزانه پورو پيمان زنگنه (١٣٨٨) شاخص هاي ادبيات بيداري و پايداري در شعر اقبال از غلامرضا کافي (١٣٨٨) و مقاله هاي ديگردر همين مجموعه همچنين مي توان دستاوردهاي علمي ناشي از تحقيقات دانشگاهي را در پايان نامه هايي که به بررسي افکارو عقايد اقبال اختصاص يافته اند، نام برد.
قــوت از جمعيت ديــن مبين دين همه عزم است و اخلاص و يقين (اقبال ، ١٣٧٦: ٤٠٨) اطاعت از اولياي خداو رهبران ديني : توجه به معيارهاي اسلامي نظير ولايت و اطاعت از پيامبر موجب مي شود تا او معيار زندگي سعادتمند در جهان را پيروي از نبي بداند و چنين سرايد: مرد حق بازآفريند خويش را جز به نور حق نبيند خويش را بر عيار مصطفي خودرا زند تــاجهــاني ديگري پيدا کند (اقبال ، ١٣٧٦: ٣٩٨) قيام حق طلبانه ي رهبران ديني و رفتار آنان راهنما و سرمشق مسلمان اميدوار براي حرکت و تلاش و مبارزه است و اقبال چنين مي گويد: نکته ها از پير روم آموختم خويش را در حرف او واسوختم (اقبال ، ١٣٧٦: ٤٠١) نمونه هاي فوق نشان مي دهد که شعر اقبال که انعکاس جامعه و مصايب آن است بر اساس باورهاي ديني و با اميد به آينده اي بهتر، سرشار از راه حل هايي با پشتوانه ي باورهاي ديني است .