چکیده:
بلایای طبیعی از جمله معماهایی است که بشریت پیوسته با آن دست به گریبان بوده است، از بین بلایای طبیعی زلزله یکی از شایع ترین انواع مخاطرات طبیعی است که از گذشته تا کنون بیش ترین آسیب را بر جامعه بشری وارد نموده است. زلزله دی ماه 1382بم دراستان کرمان از جمله زلزله های بسیار زیانباری بود که آسیب های فراوانی به لحاظ تلفات انسانی و شدت و بعد تخریب کالبدی به همراه داشت. آشکار است که بعد از حادثه بازسازی و برگشت به حالت عادی یک از وظایف سنگین برنامه ریزان است. یکی از اصولی که در بازسازی باید مورد توجه قرار گیرد، حفظ هویت شهر است به گونه ای که با یک نگاه به شهر بتوان گفت که این همان شهر قبلی است که بازسازی شده، نه شهر جدید. در غیر این صورت تنها نامی از آن شهر باقی خواهد ماند و هیچ تضمینی برای بازگشت مردم وجود نخواهد داشت. شهر بم به دلیل ویژگی های فرهنگی و تاریخی خاص خود که به خصوص در فضاهای مسکونی و عمومی آن نمودار بود دارای ارزش های کیفی ویژه ای بود که در راستای اجرای یک بازسازی موفق و همگام با خواسته های سانحه دیدگان شناخت، سنجش و ارزش گذاری این مولفه ها بسیار حائز اهمیت است . بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی ابعاد مختلف حفظ هویت شهر در فرآیند بازسازی مانند جاذبه های منحصر به فرد تاریخی نظیر ارگ بم و هویت طبیعی(ویژگی خانه باغی) و هویت کالبدی، اجتماعی است. این تحقیق به لحاظ روش ، پیمایشی و مبتنی براستفاده از ابزار پرسشنامه است. به منظورتحلیل متغیرهای مورد مطالعه، از نرم افزار SPSS وروش های آماری همبستگی، رگرسیون و آزمون های آماری پارامتریک T برای متغیرهای مستقل استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد در فرآیند بازسازی بسیاری از جنبه های هویتی و نشانه ای شهر بم مورد غفلت واقع شده است؛ از جمله از بین رفتن بافت خانه باغی شهر بم که نتیجه طبیعی و تبعی آن کاهش حس تعلق مکانی شهروندان بوده است.
خلاصه ماشینی:
بازآفرینی محیط فرهنگی ، تـابعی اسـت از احیای موزون زندگی در باغ – خانه و بازآفرینی و ترمیم روابط محلی از طریق حفـظ هویـت بـاغ – کوچه و نهادهای محلی و حفظ ترکیب کلی فضای طبیعی شهر از طریق احیای قناتها و باغهای نخل و مرکبات و گیاهان پراکنده در فضاهای عمومی و آثار تاریخی و فرهنگی شهر و ارگ بـم (عینـی فـر، (33 :1383 در این تحقیق سعی شده است با توجه به نظریات لینچ هویت شهری بم در فرایند بازسازی بعـد از زلزله مورد بررسی قرار گیرد و دریابیم که آیا در جریان بازسازی، هویت منحصر به فرد شـهر بـم کـه همان ویژگی خانه باغی آن و هویت فرهنگی ، تاریخی آن، در نظر گرفته شده یا مورد غفلت واقع شـده است .
این تحقیق در راستای پاسخ گـویی به دو سؤال اصلی زیر صورت گرفته است : ١-آیا در فرآیند بازسازی شهر بم جنبه های مختلف هویتی شهر مورد توجه قرار گرفته است ؟ ٢- آیا میان بازسازی و هویت شهری رابطه معنی داری وجود دارد؟ برای درک و پاسخ گویی به دو سؤال بالا ابتدا با مطالعة ادبیات موضوع و شناخت از منطقه مـورد مطالعه ، هویت به زیر شاخص های بعد فرهنگی ، بعد اجتماعی ، بعد طبیعی و مهم تر از همه بعد تاریخی طبقه بندی شده است .
در مورد بعد فرهنگی هویت با توجه به این که سطح معناداری به دست آمده بزرگتر ٠/٠٥ آلفا اسـت ، نشان می دهد که حفظ هویت فرهنگی در فرآیند بازسازی در شهر بم مورد غفلت واقع شده است .