چکیده:
جنبش مشروطه ایران علاوه بر این که از نظر فکری و سیاسی نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران بود، از دیدگاه اجتماعی نیز فصلی نو در باب مناسبات زندگی اقشار شهرنشین به همراه آورد. مهم تر ین تجلی گاه این موضوع شکل گیری انجمن های بلدیه و ادارات بلدی بود که مقدمه ای بر شکل گیری شهرداری های جدید به شمار می آمد. انجمن های بلدی گام های نخست مدیریت گروهی شهر بودند و از مصادیق مشارکت جمعی توده های مردم در برقراری نظم و اداره شهر به شمار می آمدند؛ اما این تجربه به علل فراوان با بن بست مواجه شد و انجمن ها و ادارات مزبور کارایی و توانایی خود برای مدیریت شهری را ازدست دادند. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که علت عمده ناکارامدی نظام مدیریت شهری در دوره مشروطه اول چه بود. برای پاسخ به این پرسش از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است و نتیجه تحقیق این است که نبود اخلاقیات لازم برای زندگی اجتماعی از مهم تر ین موانع شکل گیری ساختارهای نوی مدیریت شهری بوده است.
Iran’s constitutional movement from the intellectual and political view is a turning point in history of Iran، and also is a new age from the social point of view. The most important manifestation of this fact is the formation of city societies and administrative institutions that is the beginning of new municipalities. City societies were a beginning of the first steps toward collective management of city and people’s participation in urban management. But this experience faced with some problems and these new institutions failed to work effectively. The main question of present article is what the causes of this inefficiency were. To answer this question we use the descriptive-analytic method and concluded that the absence of needed morality of social life is an important cause of that problem.
خلاصه ماشینی:
" ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺳﺎل دوم، ﺷﻤﺎرة دوم، ﭘﺎﻳﻴﺰ و زﻣﺴﺘﺎن 1931 ﺣﺴﻴﻦ آﺑﺎدﻳﺎن و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻴﻄﺮﻓﺎن 11 ﺳﺮاﻧﺠﺎم، در ﺟﺮﻳﺎن اﻳﻦ اﺧﺘﻼف، ﺗﺠﺎر در روز ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﺤﺮم در ﻣﺴـﺠﺪ ﺷـﺎه9 ﺟﻤـﻊ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺎزار، ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻃﺮحﻫﺎی اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻠﺪی ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪ، اﻣـﺎ ﺑـﺎ ﻧﺒـﻮد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺮدم اﻳﻦ ﺗﻼش ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ روﺑﻪرو ﺷﺪ.
اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻠﺪی ﺑﺮای ﮔﺮﻳﺰ از ﻓﺸﺎر اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻛـﺮد، از ﺟﻤﻠـﻪ در ﻧﺎﻣـﻪای ﺑـﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرای ﻣﻠﻲ اﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻧﻈﺎم ﻣﺸﺮوﻃﻪ را از ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻣﻬـﻢ ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﻣﺠﻠـﺲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺳﺎل دوم، ﺷﻤﺎرة دوم، ﭘﺎﻳﻴﺰ و زﻣﺴﺘﺎن 1931 41 ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺎرﻳﺨﻲ رﺷﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻬﺮی در دورة اول ﻣﺸﺮوﻃﻪ؛ ...
در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ، دو ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد از ﻃﺮف اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ داده ﺷﺪ: اﻟﻒ) ﻋﺮﻳﻀـﻪای از ﻃـﺮف اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ ﺑﻪ داراﻟﺸﻮرای ﻣﻠﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻮاﻧﻊ اﻧﺠـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎی اﻧﺠﻤـﻦ ﺑﻠـﺪی ﻣﺮﺗﻔـﻊ ﺷﻮد، ﻣﺘﻦ اﻳﻦ ﻋﺮﻳﻀﻪ را ادﻳﺐاﻟﻤﻤﺎﻟﻚ ﻓﺮاﻫﺎﻧﻲ ﻧﻮﺷﺖ و ﻗﺮار ﺷـﺪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺔ اﻧﺠﻤـﻦﻫـﺎی ﺗﻬﺮان ارﺳﺎل ﺷﻮد ﺗﺎ اﻋﻀﺎی اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ اﻣﻀﺎ ﻛﻨﻨﺪ (ﻧﺪای وﻃﻦ، 741 - 841: 8)؛ ب) ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دﻳﮕﺮ از ﻣﻠﻚاﻟﻤﺘﻜﻠﻤﻴﻦ ﺑﻮد؛ ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد، ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻧﻲ از ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن اﻧﺠﻤـﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺳﺎل دوم، ﺷﻤﺎرة دوم، ﭘﺎﻳﻴﺰ و زﻣﺴﺘﺎن 1931 ﺣﺴﻴﻦ آﺑﺎدﻳﺎن و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻴﻄﺮﻓﺎن 51 ﺑﻠﺪی، وزﻳﺮ ﻣﺎﻟﻴﻪ، وزﻳﺮ داﺧﻠﻪ، و ﺣﻜﻢران ﺗﻬﺮان ﻣﻌﻀﻼت اﻧﺠﻤﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﺪ و ﻣﻮﻗﺘـﺎ در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت ﭘﻴﺶ روی ادارة ﺑﻠﺪی ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺖوﮔـﻮ ﺻـﻮرت ﻣـﻲﮔﺮﻓـﺖ (ﺻـﺒﺢ ﺻﺎدق، 312: 3)."