چکیده:
فطرت امری تکوینی و جزئی از سرشت انسان است که به بعد روحی و معنوی او مربوط می شود. این ودیعه الهی در نهاد انسان اگر به حقیقت، ظهور و بروز یابد، می تواند زمینه حرکت، کمال و رشد وی را در مسیر عبودیت الهی فراهم آورد. هدف از این پژوهش تبیین فطرت در قرآن و روایات می باشد. در این مقاله با استناد به آیات قرآن و روایات معصومان علیهم السلام و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، به تبیین فطرت پرداخته شده است. بیان دیدگاه های مختلف علما در رابطه با فطرت و دو بعد بینشی و گرایشی آن و ویژگی های امور فطری (همگانی و فراگیر، فراحیوانی، غیراکتسابی، قابل تجربه، استناد به خدا و تغییرناپذیری)، عوامل شکوفایی فطرت (تعالیم الهی توسط انبیا و تزکیه نفس) و موانع شکوفایی فطرت (غفلت از خویش، وسوسه های علمی و شیطانی، پندارگرایی، عقل متعارف، کبر، خودبینی و هوس، دنیاگرایی و زنگار دل) از جمله یافته های مهم این تحقیق می باشد.
خلاصه ماشینی:
"» از مصادیق استعمال این واژه، حدیث «کل مولود یولد علی الفطره» می باشد: فطر به معنای ابداع و اختراع است و فطره حالت آن ابداع و اختراع را بیان می کند؛ مانند «جلسه» و «رکبه»؛ یعنی نوع خاص از نشستن و سوار شدن و لغت «فطرت» که در حدیث «کل مولود یولد علی الفطره» آمده می گوید: هر زاده شده ای بر نوع خاصی از سرشت و طبیعت آفریده شده، که آمادگی پذیرش دین را دارد و اگر به حال خود رها شود همان را انتخاب می کند، مگر اینکه عوامل خارجی او را منحرف کنند (ابن اثیر، 1426ق، ج 2، ص 457).
3. امام خمینی قدس سره نیز در مورد انواع فطرت، معتقد است: «فطرتی که با سرشت آدمی عجین شده است و به دست توانای الهی در ذات انسان به ودیعت نهاده شده و با طینت او درآمیخته است، بر دو نوع است: "تنفر از نقص و ناقص، و عشق به کمال و کامل"، که یکی اصلی است و آن "عشق به کمال مطلق" است و دیگر، تبعی است و آن "تنفر از نقص" است؛ گرچه بعضی به این حقیقت توجه ندارند، اما انبیا و علما و اصحاب معرفت مأموریت دارند تا انسان را به وجود این فطرت توجه دهند و نور فطرت آنان را به سوی کمال واقعی متوجه سازند» (شفیعی مازندرانی، 1367، ص 56ـ60)."