چکیده:
مقاله حاضر به برخی از موانعی میپردازد که از منظر نهج البلاغه، به
عنوان آفات و آسیبها، از تداوم حرکت بالنده جامعه و حکومت
اسلامی جلوگیری میکنند. امام علی یکی از این آسیبها را تفرقه و
گسستگی اجتماعی معرفی میکند که به بنیانهای ثبات یک سیستم
لطمه وارد میسازد و استمرار آن را دچار مشکل میکند.
تجمل گرایی، تملق و چاپلوسی دومین آسیب و آفت است که با
ایجاد شکاف و فاصله میان رهبران و مردم و فریب و غفلت دست
اندرکاران از واقعیتهای موجود، به تدریج پایگاه اجتماعی نظام را
تضعیف و مشروعیت آن را کمرنگ میسازد. آسیب سوم، فدا کردن
حق (دین) به پای مصلحت و دین را قربانی حکومت کردن است که
این آفت ثبات حکومت اسلامی را خدشهدار میکند. آخرین مورد از
آفات، فقر و محرومیت اجتماعی است.
محصول این آسیب نیز شرایط نامساعد اجتماعی و اقتصادی
است که زمینه تغییر سریع در وفاداری مردم به حکومت را به وجود
میآورد و مشروعیت نظام سیاسی را از بین میبرد.
خلاصه ماشینی:
"6 در تبیین بیشتر این آسیب اجتماعی، امام در خطبه 25 نهج البلاغه تصریح میکند که قانون مذکور چنان عام و قطعی است که حق با تفرقه و گسستگی شکست میخورد و باطل با اتحاد و همبستگی به پیروزی میرسد: والله لاظن ان هولاء القوم سیدالون منکم باجتماعهم علی باطلهم و تفرقکم عن حقکم؛ به خدا سوگند: گمان میکنم به زودی آنان (ارتش معاویه) بر شما چیره شوند، چرا که در باطل خود اتحاد و همبستگی دارند و شما در حق دچار تفرقه و اختلاف هستید.
11 همچنین وقتی که امام پس از جنگ بصره بر یکی از یاران خود به نام علاء بن زیاد وارد میشود و خانه بسیار بزرگ و مجلل او را میبیند، با تعجب فراوان از او میپرسد که تو با این خانه بزرگ در دنیا چه میکنی و میفرماید: ان الله فرض علی أئمة العدل أن یقدروا أنفسهم بضعفة الناس کیلایتبیغ بالفقیر فقره؛12 خداوند بر پیشوایان حق و عدل واجب کرده که خود را با مردم ناتوان و بیبضاعت همسو کنند تا فقر و نداری، انسان تنگدست را به اعتراض و طغیان نکشاند و نظام سیاسی را با بیثباتی رو به رو نسازد.
36 از این رو علی علیهالسلام در سفارش به مالک اشتر، نه تنها توجه به نیازمندان و رفع حوایج آنها را سفارش میکند، بلکه به وی توصیه میکند که راهکاری برای حل ریشهای فقر از جامعه در پیش گیرد، به طوری که اگر افراد نیازمند قادر به کارند کاری مناسب به آنان واگذار شود و اگر توانایی انجام کار ندارند تحت پوشش دولت قرار گیرند تا بتوانند با اطمینان خاطر از مستمری خویش به دیگر برنامههای زندگی بپردازند."