چکیده:
اعلام موجودیت شورای همکاری خلیج فارس در فوریه 1981 حاصل و
برآیند طبیعی تلاشهای شش کشور عربستان سعودی، بحرین، کویت،
امارات عربی متحده، قطر و عمان برای حفظ امنیت دسته جمعی نبود،
بلکه معلول تحولات شگرف اواخر دهه 1970 و به ویژه انقلاب اسلامی ایران
ـ که دیدگاه تجدید نظر طلبانه داشت ـ است. مقاله حاضر با دست مایه قرار
دادن تأثیر فرضیههای موجود در تشکیل و استمرار این شورا، نگاهی
اجمالی به کارنامه و کارکرد شورای همکاری در طول جنگ تحمیلی و
حمایت سیاسی آن از ادعای امارات در مورد جزایر سهگانه ایرانی دارد.
بدیهی است، تلاش در جهت رفع سوء تفاهمات موجود و تصحیح عمل
کرد ناصواب شورای همکاری توسط اعضای آن میتواند به تقویت اعتماد
متقابل و توسعه روابط منطقهای ایران با شورای همکاری و مآلا کم رنگ
شدن حضور نیروهای بیگانه در خلیج فارس کمک میکند.
خلاصه ماشینی:
"در این میان کشورهای عربستان سعودی، امارات عربی متحده، بحرین، کویت، عمان و قطر، با عنایت به ساختار داخلی متمایز از عراق، ایران و یمن، دارای مشترکات فراوانی هستند که از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: ساختار حکومتهای قبیلهای و موروثی سلطنتی، درآمدهای سرشار حاصل از نفت و انرژی، دوستی و نزدیکی به دولتهای غربی به ویژه آمریکا، وابستگی به حمایت اتکایی قدرتهای ذینفع و ذیمدخل خارجی در طول حیات سیاسی اخیر خود، عدم توانایی کافی فردی برای حفظ حاکمیت و موجودیت خویش و ایدئولوژی محافظهکارانه سیاسی و تأکید بر حفظ وضع موجود.
1 با عنایت به عوامل یاد شده، به نظر میرسد مؤلفه اصلی شکل دهنده شورای همکاری، ظهور انقلاب اسلامی است؛ از این رو هدف مقاله تبیین این مسأله است که ظهور انقلاب اسلامی در ایران و پیامدهای آن به ویژه حمایت آشکار سیاسی و مالی اعضای این شورا از عراق و همچنین پشتیبانی صریح و مکرر سران آن از ادعای ارضی امارات در مورد جزایر سه گانه ایرانی تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی، بیشتر از سایر عوامل در فعل و انفعالات سیاسی و ادامه حیات شورای همکاری مؤثر بوده است.
سران این شورا پس از انتخاب آقای سید محمد خاتمی به ریاست جمهوری اسلامی ایران (در دوم خرداد 1376) و اظهارات مملو از حسن نیت ایشان در قبال کشورهای عربی به ویژه اعضای شورای همکاری، پاسخ مثبتی نداده و در بیانیه اجلاس هیجدهم در کویت (20 تا 22 دسامبر 1997) ضمن استفاده از همان عبارات و اصطلاحات از جزایر ایرانی به عنوان «جزایر اماراتی و اشغالی» یاد کرده و با «حمایت مطلق از دولت امارات»، این بار به تلاش دولت ایران مبنی بر «ایجاد تأسیساتی در جزایر با هدف تغییر در ترکیب جمعیتی» اشاره کردند."