چکیده:
دستاورد فکری برجستهترین فیلسوف سیاسی غرب در قرن بیستم،
جان رالز(1921 ـ 2002) طی بیش از چهار دهه تلاش علمی در حوزه
فلسفه سیاسی ارایه قرائتی از لیبرالیسم است که در عین وجوه اشتراک
فراوان با سنت لیبرالیسم، مشتمل بر رویکرد بدیع و تازهای در تقریر و
توجیه جان مایههای اصلی این مکتب سیاسی ـ فلسفی میباشد.
تلاش فکری رالز به دو دوره تقسیم میشود و محصول این دو دوره،
ارایه دو قرائت متفاوت از لیبرالیسم است: مرحله نخست اندیشه
سیاسی وی که در کتاب مشهور وی یعنی نظریه عدالت متبلور میشود،
رویکردی فلسفی ـ اخلاقی به عدالت اجتماعی را به تصویر میکشد و
محصول آن قرائتی از لیبرالیسم است که بر دکترین اخلاقی و فلسفی
خاصی تکیه زده است.رالز در دوره دوم تفکر سیاسی خویش با طرح
نظریه «عدالت سیاسی» و «لیبرالیسم سیاسی» بر آن است که میتوان
قرائتی از لیبرالیسم و عدالت اجتماعی ارایه داد که برخلاف کتاب
نظریه عدالت بر هیچ نظریه و دکترین جامع اخلاقی و فلسفی خاصی
مبتنی نباشد.مقاله حاضر به قرائت اخلاقی رالز از لیبرالیسم میپردازد
و لیبرالیسم سیاسی که محصول دوران متأخر اندیشه ایشان است، از
میدان بررسی و تحلیل انتقادی ما خارج است.
خلاصه ماشینی:
"بر آشنایان با اندیشه سیاسی معاصر کاملا روشن است که تلاش فکری رالز به دو دوره تقسیم میشود و محصول این دو دوره، ارایه دو قرائت متفاوت از لیبرالیسم است: مرحله نخست اندیشه سیاسی وی که در کتاب مشهور وی یعنی نظریه عدالت 1 متبلور میشود، رویکردی فلسفی ـ اخلاقی به عدالت اجتماعی را به تصویر میکشد و محصول آن قرائتی از لیبرالیسم است که بر دکترین اخلاقی و فلسفی خاصی تکیه زده است، در رالز متقدم تلاش بر آن است که نشان داده شود لیبرال ـ دموکراسیهای پیشرفته معاصر که نمونه اعلای آن نظام سیاسی ـ اجتماعی آمریکاست بیشترین تناسب و سازگاری را با فضیلت عدالت دارند؛ به تعبیر دیگر، رالز در این دوره بر آن است که پایههای اخلاقی و فلسفی فرهنگ سیاسی و ساختار کلان اجتماعی غرب معاصر را که مشحون از باورهای لیبرالی و دموکراتیک است، تنقیح و تثبیت کند و نشان دهد که در یک جامعه سامان یافته که نهادها و مؤسسات و ساختارهای اساسی آن بر محور فضیلت عدالت و پایههای اخلاقی عادلانه استوار است؛ کدام تلقی از عدالت و کدام تصور از اصول عدالت را باید اساس و پایه تنظیم روابط اجتماعی و ترسیم ساختارهای کلان اجتماعی (از قانون اساسی و دولت گرفته تا نظام اقتصاد، آموزش، بهداشت و دادرسی) قرار دهد."