چکیده:
در ضرورت و اهمیت حضور اخلاق در جامعه، جای تردید نیست. امام خمینی(ره) که خود تاسیس و اداره¬ی جمهوری اسلامی ایران را بر عهده داشت، سیاستمداری مهذب و صاحب نظری صائب در حوزه های گوناگون و از جمله اخلاق است. ایشان معتقد است تمامی احکام اخلاقی اسلام، سیاسی است؛ لذا در اثر حاضر تلاش شده تا مباحث اخلاقی امام خمینی(ره) به صورت یک سیستم و به شکلی جامع با روشی توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از چهارچوب نظری متخذ از آثار ایشان تبیین شود. به نظر می رسد اخلاق سیاسی امام خمینی(ره) مبتنی بر راهبرد برادری است. برای تحقق، تثبیت و گسترش برادری در جامعه آراسته شدن به فضایل و پیراسته شدن از رذایل لازم است. امام خمینی(ره) بر این باور است که تمامی انسان ها دارای دو فطرت هستند فطرتی اصلی که عاشق کمال مطلق است و فطرتی تبعی که از نقص تنفر دارد. پیوند برادری که با آراسته شدن به فضایل اخلاقی که خواسته فطرت اصلی انسان است، تقویت می شود و باعث می شود که جامعه چون پیکری واحد درآید للله حرکت کند و نه للنفس؛ در این صورت است که جامعه، مدینه¬ی فاضله و مقرب خدا خواهد شد. به این ترتیب مقاله حاضر درصدد است مبنای این سیستم اخلاقی که سیاست، ذاتی آن است، راهکاری برای حل معضلات و مشکلات فردی، خانوادگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در سطوح ملی، منطقه ای و جهانی ارائه دهد.
خلاصه ماشینی:
چهارچوب نظری امام خمینی(ره ) معتقد است که انسان به طور اجمال و کلی دارای سه نشئه و صاحب سه مقام و عالم است : اول : نشئه ی آخرت و عالم غیب و مقام روحانیت و عقل ؛ دوم : نشئه ی برزخ و عالم متوسط بین العالمین و مقام خیال ؛ سوم : نشئه ی دنیا و مقام ملک و عالم شهادت ؛ ایشان بر اساس حدیثی از پیامبر گرامی اسلام ، علوم را به سه دسته و منطبق بر سه لایه ی وجودی انسان که رابطه ای تنگاتنگ با هم دارند تقسیم میکند.
بنابراین علم دینی از منظر امام خمینی(ره ) هر علمی است که انسان همچون آینه به آن نگاه کند و خدا را ببیند، اما اگر توجهات فقط به آینه معطوف شد و آینه به جای اینکه وسیله ای باشد که خدا را نشان بدهد، خود فرد را نشان بدهد و خودش هدف بشود حجاب اکبر است و آن علم غیر دینی است .
کسی گمان نکند که بدون اعمال ظاهریه و عبادات قالبیه میتواند دارای ایمان کامل یا خلق مهذب شود، یا اگر خلقش ناقص و غیر مهذب شد، اعمالش ممکن است تام و تمام و ایمانش کامل شود، یـا ممکـن اسـت بدون ایمان قلبی اعمال ظاهریه اش تام و محاسن اخلاقیه اش کامل گردد(همان : ٣٨٥) لذا از منظر امام خمینی(ره ) حقیقت ، طریقت و شریعت ارتباطی تنگاتنگ با هم دارند و این سخن که وقتی به حقیقت رسیدی دیگر به شریعت نیازی نیست ، کاملا مردود است .