چکیده:
انگلستان یکی از دولت های ذی نفوذ و با سابقه در تاریخ معاصر ایران به شمار می رود که در قرون 19 و 20 میلادی در دوران قاجاریه و پهلوی همواره کوشیده است تا بر جریان تحولات داخلی ایران در جهت حفظ و توسعه منافع ملی خود تاثیرگذار باشد. انقلاب اسلامی مردم ایران در سال 1357 و شکل گیری جمهوری اسلامی از مهم ترین تحولات قرن بیستم بود که منافع ملی دولت انگلستان را تحت الشعاع قرار داده و نحوه فعالیت این کنشگر نظام بین الملل را در منطقه خاورمیانه به چالش کشید. نوشتار حاضر درصدد بررسی و تحلیل رفتار دولت انگلیس در جریان تحولات انقلاب اسلامی در سال های 1359-1357 است. هدف مقاله، نشان دادن سیاست ها، مواضع و رفتار این دولت اروپایی در قبال انقلاب اسلامی به عنوان یک حرکت «مردم سالارانه دینی» در ایران است. در این مقاله تلاش می شود تا به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که: «دولت انگلیس در قبال نهضت اسلامی مردم ایران بر مبنای چه منافع، اهداف و سیاست هایی رفتار نمود؟» با توجه به این مساله، پرسش فرعی دیگری مطرح می شود. «دولت انگلیس برای تامین این منافع چه اقدامات و مواضعی را پیش گرفت؟» برای پاسخ به این پرسش ها، سیاست ها و اقدامات انگلیس مبتنی بر سیاست های اعلامی و اعمالی این کشور در مواجهه با انقلاب اسلامی به تفکیک تبیین و سپس تحلیل شده است.
خلاصه ماشینی:
رفتار شناسی دولت انگلستان در قبال انقلاب اسلامی ایران ؛ (1357-1359) محمدحسن خانی ١ 2 حجت اله نوری ساری چکیده انگلستان یکی از دولت های ذینفوذ و با سابقه در تاریخ معاصر ایران به شمار میرود که در قرون ١٩ و ٢٠ میلادی در دوران قاجاریه و پهلوی همواره کوشیده است تا بر جریان تحولات داخلی ایران در جهت حفظ و توسعه منافع ملی خود تأثیرگذار باشد.
انقلاب اسلامی مردم ایران در سال ١٣٥٧ و شکل گیری جمهوری اسلامی از مهم ترین تحولات قرن بیستم بود که منافع ملی دولت انگلستان را تحت الشعاع قرار داده و نحوه فعالیت این کنشگر نظام بین الملل را در منطقه خاورمیانه به چالش کشید.
اعلام تأثر از مرگ محمدرضا پهلوی دولت انگلیس پس از سرنگونی رژیم پهلوی بارها برای تضعیف موقعیت جمهوری اسلامی ایران در نظام بین الملل رفتارهایی را از خود نشان داد که مؤید رویکرد خصمانه لندن به تهران بود.
همراهی با ایالات متحده پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دولت ایالات متحده آمریکا نیز برای تضعیف و براندازی جمهوری اسلامی دست به اقدامات گسترده ای زد و جیمی کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا طی نامه ای خطاب به مارگارت تاچر نخست وزیر انگلیس ضمن اعلام تصمیم خود درباره اعمال مجازات های اقتصادی علیه ایران ، خواستار کمک و پشتیبانی وی شد (اخوان توکلی، ١٣٨٦: ٣٥٨).
بر این اساس میتوان مواضع و رفتار سیاستمداران انگلیسی را در جریان انقلاب اسلامی چنین تحلیل نمود که در ماه های پیش از وخامت اوضاع در تهران ، دولت انگلیس در جهت حفظ ساختار و حمایت از رژیم محمدرضا پهلوی، سرکوب و مهار انقلاب مردم ایران و مشروعیت بخشی به رژیم پهلوی گام برمیداشت .