چکیده:
سهم موضوع حقوق اموال است یا تعهدات؟ آیا انتقال آن از مصادیق انتقال اعیان است یا تعهدات؟ حقوقدانان ایرانی پاسخ¬های متفاوتی به این سوالات داده¬اند. مقاله حاضر با بررسی مفهوم ورقه¬ بهادار و مصادیق آن، همچنین مطالعه نظرات حقوقدانان در ایران و تئوری¬های ارائه شده در حقوق آلمان و اتریش در زمینه ماهیت نقل و انتقال سهام به اثبات این امر می¬پردازد که سهام پذیرفته شده در بورس در زمره اعیانند. سهم که زائیده حقوق قراردادهاست و در ابتدا یک حق ناشی از قرارداد و تعهد تلقی می¬شود، پس از ایجاد با انعکاس حقوق آن در ورقه بهادار به یک دارایی عینی تبدیل شود. به عبارتی همانگونه که شرکت پس از تشکیل، دارای شخصیت حقوقی جدای از کسانی می¬شود که آن¬را به وجود آورده¬اند، سهم نیز مفهوم حقوقی است که به اعتبار مفهوم شرکت ایجاد می¬شود و پس از ایجاد از قرارداد منشاء شکل¬گیری خود متمایز می¬شود.
خلاصه ماشینی:
"تشخیص این که آیا موضوع مورد بررسی، از مصادیق ورقه بهادار است یا ١ توجه به این نکته هم حائز اهمیت است که به موجب بند ب ماده ٩٩ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه تمام شرکت های سهامی عام به صورت غیر مستقیم ملزم به ورود به بورس یا فرابورس شده اند.
قانونگذار در قانون بازار سال ٨٤ از شیوه بیان مصادیق اوراق ¬بهادار صرفنظر کرد و به ارائه تعریفی کلی از اوراق بهادار پرداخت "اوراق بهادار، هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد"(بند ٢٤ ماده ١).
برخی دیگر به صورت محدود نظراتی را بیان کرده اند که به اهم آنها به شرح زیر اشاره میشود: بعضی معتقدند از آنجا که "حق شریک در شرکت های سهامی حق عینی نیست ، به عنوان یک نتیجه میتوان گفت که انتقال سهام به شکل انتقال مالکیت عین امکان پذیر نمیباشد"(عیسائی تفرشی، ١٣٨١، ص ٣٤) و در ادامه معتقدند "عقد صلح میتواند گره گشا باشد" بدون اینکه مبنای این تحلیل را توضیح دهند.
این قابلیت حقوق و اعتبار دادن به شخصیت حقوقی این امکان را فراهم میکند که سهم که زائیدة حقوق قراردادهاست و در ابتدا یک حق ناشی از قرارداد و تعهد تلقی میشود، پس از ایجاد با انعکاس حقوق آن در ورقه ¬بهادار به یک دارایی عینی ١ ماده ٧٧٤ قانون مدنی: "مال مرهون باید عین معین باشد و رهن دین و منفعت باطل است ."