چکیده:
خشکسالی در طول تاریخ یکی از تهدیدهای اصلی ساکنان و تمدن¬های کشور ایران بوده است. نمایه های زیادی بر مبنای داده های هوانشناسی، ماهواره ای و مدل های شبیه سازی به منظور تعیین شدت خشکسالی توسعه داده شده است. در این تحقیق توزیع مکانی نمایه شدت خشکسالی پالمر برای یک دوره 36 ساله (1975 تا 2010) با استفاده از داده¬های شبکه¬ای شده خاک و هواشناسی (متشکل از 296 ایستگاه سینوپتیک و بیش از 1500 ایستگاه بارانسنجی) با تفکیک مکانی 4 کیلومتر و تفکیک زمانی ماهانه، توسط کد نویسی در نرم افزار مطلب در مقیاس کشوری محاسبه و استخراج شد. برای مشاهده الگوی شدت و روند خشکسالی از روندیابی با روش رگرسیون خطی با گام زمانی یک ماهه و بصورت توزیع مکانی استفاده شد. نتیجه محاسبات نشان می دهد که بیش از 60 درصد از سطح مورد مطالعه دارای روند منفی (افزایش خشکسالی) بوده و کمتر از 4 درصد از آن روندی مثبت (بهبود ترسالی) دارد (در سطح 5 درصد معنی دار). شیب روند نیز بین 12/0 تا 22/0- متغیر است.
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق توزیع مکانی نمایه شدت خشکسالی پالمر برای یک دوره ٣٦ ساله (١٩٧٥ تا ٢٠١٠) با استفاده از داده های شبکه ای شده خاک و هواشناسی (متشکل از ٢٩٦ ایستگاه سینوپتیک و بیش از ١٥٠٠ ایستگاه بارانسنجی) با تفکیک مکانی ٤ کیلومتر و تفکیک زمانی ماهانه ، توسط کد نویسی در نرم افزار مطلب در مقیاس کشوری محاسبه و استخراج شد.
نمایه شدت خشکسالی پالمر (PDSI) یکی از شناخته شده ترین ، پیچیدهترین و بهترین سیستم های هشداردهنده و پیش آگاهی خشکسالی بوده و اولین نمایه جامع خشکسالی و یکی از روشهای بسیار مؤثر در تعیین خشکسالی بلند مدت (چندماهه ) است (١٩٦٥ ,Palmer)؛ این نمایه در واقع یک مدل بیلان آبی را برای مقدار رطوبت خاک منظور میکند.
Weber and Nkemdirim(١٩٩٨) به محاسبه نمایه های خشکسالی معرفی شده توسط پالمر پرداخته و نشان دادند رابطه خوبی بین مقادیر نمایه و بارندگی تجمعی سالانه در منطقه مورد مطالعه آنان وجود دارد.
از آنجا که ضرایب p،q و r، برای هر پیکسل بر اساس تاریخچه عرضه و تقاضای آن پیکسل به صورت جداگانه بدست آمده است ، مقدار نهایی نمایه خشکسالی پالمر را میتوان مقدار واسنجی شده نمایه مورد نظر ( Self Calibrated PDSI) در منطقه مورد مطالعه دانست .
این کشور در بیش از ٧٠ درصد از دوره مورد مطالعه ، به طور متوسط در وضعیت خشکسالی های ملایم تا شدید قرار داشته است .