چکیده:
تحلیل مقر و موقعیت فضاهای آموزشی و چگونگی مکان یابی آن ها از نظر بهداشتی، ایمنی و امنیت، دسترسی، ساختارهای فضایی و کالبدی، عوامل اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی می تواند ما را در بررسی علل ضعف و قوت تحصیلی دانش آموزان و ارتقاء کیفیت آموزشی جامعه یاری دهد. توجه به شعاع دسترسی دانش آموزان به مدارس، چگونگی همجواری مکان های آموزشی در ارتباط با سایر کاربری ها، تعداد دانش آموزان در کلاس و مدارس در مقایسه با آستانه های استاندارد و ... از جمله مواردی هستند که امروزه به خصوص در تحلیل های جغرافیایی با استفاده سیستم های اطلاعات جغرافیایی((GIS مورد توجه برنامه ریزان شهری می باشد هدف اصلی پژوهش تعیین بهترین مکان برای مدارس ابتدائی شهر اسلام شهر با استفاده از GIS می باشد. روش کار در این پژوهش به گونه ایی است که پس از مطالعه مفاهیم نظری موضوع شرایط موجود مدارس ابتدائی از نظر محل قرارگیری مورد بررسی قرار گرفت و با ارزیابی مدل های مختلف مکان یابی مدل هم پوشانی شاخص ها و عملیات انطباقی انتخاب گردید. برای این منظور ابتدا مدل مفهومی، ضوابط موثر در مکان یابی مدارس ابتدائی شهر مشخص شد و پس از آنکه معیارهای مکان گزینی مدارس ابتدائی شهر اسلام شهر (شعاع پوششی، جمعیت و تراکم آن، نزدیکی به شبکه معابر(دسترسی ها)، و کاربری اراضی(همسایگی های سازگار و همسایگی های ناسازگار) مشخص و اطلاعات مرتبط با هریک از آنها آماده گردید. در میان مدل های ارزیابی تصمیم گیری چند معیاره از مدل فرایند AHP ، جهت محاسبه وزن (ضریب اهمیت) معیارها و زیر معیارها استفاده گردید. سپس لایه هر یک از معیارها با فرمت Rastery از جمله لایه فاصله هر یک از کاربری ها، شعاع پوششی مدارس ابتدائی موجود نزدیکی به شبکه معابر و لایه تراکم جمعیت تهیه گردید. هر یک از آن ها با توجه به زیر معیارهایش با استفاده از وزن مورد نظر طبقه بندی گردید یعنی هر 5 ضابطه سطح اول، بر اساس وزن های مربوط به خود با روش Index Overlay تلفیق گشته و نقشه نهایی مدارس ابتدائی شهر اسلام شهر با توجه به وزن آن ها و به ترتیب اولویت مشخص گردید.
خلاصه ماشینی:
براي انجام تحقيق ، يکي از مدل هاي مکان يابي و با استفاده از روش هم پوشاني شاخص ها در محيط GIS بکار گرفته شده است که مراحل آن شامل موارد زير مي باشد: در ابتدا پس از مطالعه متون برنامه ربزي شهري و برنامه ريزي کاربري مدارس ابتدائي و تلاش در تلفيق اين دو شاخه رابطه بين فضا، مکان و شرايط موجود در تأمين خدمات آموزشي مورد بررسي قرار گرفته سپس با پرداختن به اصول مکان يابي مدارس ابتدائي مدل مناسبي براي نيل به اين منظور انتخاب شده است .
(زبردست ، ١٣٨٠) جدول شماره ١- مقايسه دودويي ضوابط تعيين کننده در مکان يابي مدارس ابتدائي در سطح اول (به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع : يافته هاي تحقيق در اين ماتريس ، مقدار عددي A٥١ (رديف ٥ و ستون ١) که ٢ مي باشد، نشان مي دهد که معيار همسايگي ناسازگار دو برابر تراکم جمعيت داراي اهميت مي باشد و با توجه به اصل «شروط معکوس » در فرايند تحليل سلسله مراتبي (اگر اهميت I نسبت به J برابر با k باشد، اهميت عنصر J نسبت به I برابر خواهد بود).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل شماره ٥ - مناسب ترين مکان ها را با توجه به تلفيق زيرمعيارهاي همسايگي ناسازگار منبع : تصوير ماهواره اي رقومي شده توسط نگارندگان ترکيب و تلفيق نهايي لايه ها پس از مشخص شدن معيارهاي موثر در مکان يابي مدارس ابتدائي در سطوح مختلف تحليل سلسله مراتبي هر کدام از اين معيارها و زير معيارها، وزن هر يک از آن ها جهت تشکيل لايه نهايي مشخص گرديد.