چکیده:
درباره علائم ظهور بهویژه سفیانی که مشهورترین آنهاست، سخن فراوان گفته شده و میشود. لیکن
تاکنون نگاهی تاریخی و با در نظر گرفتن مدعیان ـ یا به تعبیری بهتر، کسانی که با عناوینی مشابه
آنچه در علائم وجود دارد، و در تاریخ اسلام ظهور و بروز داشتهاند ـ طرح و بررسی نشده است. این
نوشتار با بررسی روایات یکی از این نشانهها، درصدد است به مقایسه این روایات با گزارشهای
تاریخی مربوط به سفیانیها بپردازد. با این توجه که مهمترین، مشهورترین و در عین حال
مشکلترین نشانهای که برای ظهور مهدی علیهالسلام بهطور گسترده در منابع قدیم و جدید بیان میشود،
ظهور سفیانی است.
خلاصه ماشینی:
"نمونه دیگر روایتی از امام رضا علیهالسلام است که درباره علی بن ابی حمزه بطائنی فرمود: «آیا او همان کسی نیست که روایت میکرد سر مهدی به عیسی بن موسی که صاحب سفیانی است هدیه میشود؟» (3) اگر مراد امام همان مهدی عباسی و ولیعهدش عیسی بن موسی است، سفیانی یا صاحب سفیانی در اینجا چه معنایی خواهد داشت؟ آیا این موضوع ارتباطی به نفس زکیه (یا مهدی حسنی یعنی محمد بن عبد الله) و کشته شدن او به دست عیسی بن موسی عباسی ندارد؟ مدعیان سفیانی در طول تاریخ اسلام افرادی با ادعای سفیانی موعود یا حتی بدون چنین ادعایی و فقط با این شهرت قیام کردهاند.
خلاصه مطالعه روایات مربوط به سفیانی نشان میدهد که بسیاری از آنها بهخصوص آنچه در منابع اهل سنت آمده نادرست است؛ اما از طرفی مجموع روایات بهخصوص آنچه درباره نشانههای پنجگانه بهطور مکرر از ائمه علیهمالسلام نقل شده است و همچنین برخی از روایات که متن و سند آن جای خدشه ندارد به ضمیمه این مبنا که روش علمای شیعه بر پذیرش روایات معاضد هر چند ضعیف بوده، این نتیجه به دست میآید که اصل موضوع سفیانی در کلام معصومان قابل انکار نیست، گر چه جزئیات آن حتی آنچه در منابع معتبر و کهن ذکر شده ممکن است برای ما حجت نباشد؛ زیرا به نظر میرسد پاسخ ائمه به پرسشهای مکرر شیعه در این مورد برخاسته از جو غالب آن زمان بوده و در بسیاری از کلمات آن حضرات تصریحی به اینکه سفیانی پیش از قائم آل محمد صلیاللهعلیهوآله ظهور کند نیست."