چکیده:
در محیط رقابتی امروزی، نقش مدیران سازمانها و نوع روابط آنها با کارکنان در دست¬یابی به اثربخشی سازمانی از اهیمت خاصی برخوداراست. این مطالعه با مبنا قراردادن نظریه عاملیت و خادمیت، به بررسی تاثیر تجانس این دو سازه در ارتباط با نقش مدیران عامل و اعضای هیات ¬مدیره بر بروز رفتار شهروندی سازمانی کارکنان پرداخته¬است. بدین منظور 108 نفر از مدیران عامل و اعضای هیات¬مدیره و 500 نفر از کارکنان 20 شرکت صنایع غذایی به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد و از تحلیل واریانس و آزمون تی، تفاوت میانگین رفتار شهروندی سازمانی در سه گروه مشخص گردید. نتایج نشان داد که وجود تجانس در دیدگاه مدیران عامل و اعضای هیات¬مدیره برحسب عاملیت بر بروز رفتار شهروندی سازمانی تاثیر منفی دارد. همچنین مشخص گردید که در شرکت¬هایی که مدیران عامل واعضای هیات¬مدیره¬های آنها هر دو نقش عاملیت دارند نسبت به شرکت¬هایی که مدیران عامل و هیات¬مدیره¬های آنها دارای دیدگاه¬های متفاوت از نظر عاملیت و خادمیت می¬باشند، میزان رفتار شهروندی سازمانی کارکنان آنها تفاوت ندارد. اما مشخص شد، وجود تجانس در دیدگاه مدیران عامل واعضای هیات مدیره برحسب خادمیت، بر بروز رفتار شهروندی سازمانی کارکنان تاثیر مثبت دارد.
خلاصه ماشینی:
اما نظریه عاملیت مدعی است فرد عامل ، مدیری است که دارای انگیزه های فردگرایانه و منفعت طلبانه بوده و تنها درپی بیشینه سازی منافع فردی خود است ، لـذا در یـک رابطـه عاملیت به خاطر احتمال عدم اعتماد طرفین بـه یکـدیگر، هیـأت مـدیره مـی بایـست سـاز وکارهای نظارتی را برای نظارت بر رفتار مدیر و کنترل هزینه های آن به کار گیرد (دیـویس 1- In-role behavior 2 -Extra- role behavior 3 -Organ 4 -Agency 5 -Stewardship 6 -Davis & et al و همکاران، ١٩٩٧؛ پاستوریزا، ٢٠٠٨).
اما به دلیل آنکه در این موقعیت مدیر و هیأت مدیره هر دو رویکرد عاملیت را برگزیده اند، در یک رابطه عامل - عامل نسبت به روابطی که تجانس 1- Hernandez 2 -Christen et al 3 -Skarlicki & Latham 4 -Raub بین دیدگاه مدیر عامل و هیأت مدیره (عامل -خادم و بالعکس ) مشاهده نمی شود تعارض کمتری وجود دارد، زیرا طرفین در این موقعیت دارای دیدگاه مشابه می باشند و همزمان بر بهره وری اقتصادی و نظارت افراد تاکید می نمایند.
1 -Podsakoff & Mackenzie 2 -BryanDuff 3 -Saathof 4 -Craig et al 5 -Sekaran جدول ٢: میانگین نمره مدیران عامل و هیأت مدیره ها و رفتار شهروندی کارکنان به تفکیک هر شرکت (به تصویر صفحه مراجعه شود) با نگاهی به جدول شماره (٢) می توان دریافت که از بـین ٢٠ شـرکت ، مـدیران عامـل و هیأت مدیره ی ٨ شرکت دارای دیدگاه عامل -عامل ، ٤ شرکت دارای دیدگاه عامل -خـادم ، ٣ شرکت خادم -عامل و در نهایت فقط مدیر عامل و هیأت مدیره ٥ شرکت از دیـدگاه خـادم - خادم برخوردارند.