چکیده:
جنبش¬های اسلامی بازیگران مهمی در عرصه¬ی سیاسی محسوب می¬شوند و در منطقه¬ی آسیای مرکزی -که بخشی از جهان اسلام به شمار می¬روند- از اهمیت ویژه-ای برخوردارند. در این مقاله تلاش می¬شود تا به بررسی وضعیت جنبش¬های اسلامی در منطقه¬ی آسیای مرکزی بپردازیم و به این سوالات پاسخ دهیم که این جریانات چه نقشی در تحولات این منطقه دارند و اشتراکات و افتراقات آنها از نظر مبانی فکری و مشی مبارزاتی چیست ؟
Central Asia as an important part of the Muslim world involves with the current Islamic Movement and this article will attempt to review the status of Islamic movements in Central Asia . The Article tries to answer the question of the role، they have in the developments in this area.
What are the similarities and differences between them in terms of intellectual foundations and struggle strategy?
خلاصه ماشینی:
در این مقاله تلاش میشود تا به بررسی وضعیت جنبشهای اسلامی در منطقهی آسیای مرکزی بپردازیم و به این سؤالات پاسخ دهیم که این جریانات چه نقشی در تحولات این منطقه دارند و اشتراکات و افتراقات آنها از نظر مبانی فکری و مشی مبارزاتی چیست ؟ کلیدواژگان : آسیای مرکزی، جنبش اسلامی، جهان اسلام، حزبالتحریر گفتار اول - آشنایی با آسیای میانه، ورود اسلام آسیای مرکزی از سه بخش وسیع ترکستان غربی، ماوراءالنهر و بخش بزرگی از شرق ایران تشکیل شده است و از لحاظ استراتژیک، میان اروپا، چین، روسیه و ایران واقع شده-است(ورهرام، 1372،صص 54-53).
(کولایی، 1384، صص182-181) گورباچف برای کاستن از چالشهای موجود در روسیه، نوعی آزادی مذهبی را اعلام کرد و در سال 1989 پس از تصویب آن توسط پارلمان شوروی، تحت عنوان قانون آزادی مذهبی ، حالت قانونی به خود گرفت و درست در همین برهه بود که نطفهی بسیاری از جنبشهای اسلامگرای فعلی در آسیای مرکزی بستهشد و چند سال بعد نیز رسما اعلام موجودیت میکنند.
از سوی دیگر ظهور شخصیتها و گروههای مذهبی تأثیرگذار و بیم دولتهای آسیای مرکزی از قدرت گرفتن آنها باعث شد که دولتهای منطقه از همان سالهای اول پس از فروپاشی شوروی به منظور مهار نمودن این گروهها فعالیت سیاسی احزاب دینی را ممنوع اعلام کنند و قوانین را برای غیرقانونی نمودن احزاب سیاسی -که ساختار مذهبی دارند- به تصویب برسانند .
این منطقه که میان سه کشور ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان قرار دارد، از دیرباز کانون فعالیت جریانهای اسلامگرا بوده است و بنیادگرایان اسلامی برای نخستین بار در آنجا استقرار یافتند.