چکیده:
به منظور پیش بینی دامنه خسارات ناشی از سیلاب جهت کنترل و مهار آن پهنه بندی خطر سیل امری ضروری است.که هدف از این تحقیق بررسی میزان خطر پذیری سیلاب و ارزیابی خسارت وارده به شهر سبزوار است. پارامترهای خاص موضوع این تحقیق شامل ؛کاربری اراضی، تراکم جمعیت، مسیل ها، طبقات شیب، تراکم مسکونی، ضریب CN، ضریب رواناب، تراکم جمعیت، فضای باز و قدمت ابنیه بوده سپس با تهیه لایه های مورد نیاز محدوده شهر، اقدام به تعیین وزن هر لایه بر اساس میزان اهمیت آن در بروز سیلاب گردید. پس از وزن دهی نهایی، لایه ها به صورت دو به دو (AHP) توسط نرم افزار Expert choice مقایسه و ماتریس حاصل از این مقایسات به نرم افزار Idrisi منتقل و ضریب نهایی برای هر لایه تعیین شد. در نهایت با اعمال این ضرایب از طریق منویRaster calculator در نرم افزار ArcGis نقشه ی پهنه بندی خطر سیلاب در محدوده ی شهر سبزوار تهیه گردید. بدین ترتیب، محدوده های بحرانی بافت شهری در برابر سیلاب و آب گرفتگی مشخص و خسارات ناشی از سیل در قالب نقشه ی ارزیابی خسارت ارائه شد. نقشه پهنه بندی خطر سیل نشان می دهد که حدود 15درصد از محدوده نقشه در پهنه ی خطرخیلی زیاد، 45 درصد در پهنه ی خطر زیاد، 25 درصد در پهنه ی خطر متوسط و 15درصد در پهنه ی کم خطر از لحاظ سیل گیری قرار دارد. هم چنین با تهیه نقشه ی ارزیابی خسارت مشخص شد که پهنه های مشخص شده 80 درصد منطبق با پهنه های مختلف از نظر شدت سیل گیری می باشد.
خلاصه ماشینی:
کوریـا۵و همکـاران (۱۹۹۹) بـا اسـتفاده از سیسـتم اطلاعـات جغرافیـایی و مـدل هـای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی ، در دشت های سیلابی که با توسعه شهری همراه است و در معـرض خطر سیل قرار دارند، تاثیر کنترل کاربری اراضی در کـاهش خطـر سـیل را ارزیـابی و در ادامـه 1- James 2- Plate 3- Hyalmarson 4- Liang & Mohanty 5- Correia اقدام به پهنه بندی و آنالیز سیل کردند.
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل شماره ۱: موقعیت شهرسبزوار در ایران ، خراسان رضوی و شهرستان مواد و روش الف ) مواد: در این پژوهش برای پهنه بندی خطر سیلاب از ۶ متغیر که شامل لایه هـای ؛ فاصله از رودخانـه ، تـراکم مسـکونی ، تـراکم جمعیتـی ، شـیب ، ضـریب روانـاب و ضـریب CN و همچنین به منظور ارزیابی خسارت ، متغیرهای کیفیـت بنـا، قـدمت ابنیـه (سـاختمانی )، تـراکم ساختمانی ، فاصله تا حریم رودخانه ، تراکم جمعیتی و لایه فضا باز در محدوده مطالعاتی اسـتفاده کردیم .
مراحل انجام کار در این تحقیق به صورت زیر می باشد : (به تصویر صفحه رجوع شود) شکل شماره ۲: فلوچارت و مراحل انجام تحقیق (مأخذ: نویسندگان ) لایه های مورد استفاده در این پژوهش عبارت است از : (به تصویر صفحه رجوع شود) شکل شماره ۳: کاربری اراضی شهر سبزوار منبع : طرح جامع شهر سبزوار، سازمان مسکن و شهرسازی خراسان رضوی ، مهندسین مشاور پردا راز (۱۳۸۸) (به تصویر صفحه رجوع شود) (به تصویر صفحه رجوع شود) شکل شماره ۱۰:کلاسه های فضای باز شهر سبزوار شکل شماره ۱۱: قدمت ابنیه شهر سبزوار منابع : طرح جامع شهر سبزوار، سازمان مسکن و شهرسازی خراسان رضوی ، مهندسین مشـاور پـرداراز، (۱۳۸۸) بحث و نتایج مدل سازی با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) یکی از روش های ارزیابی و وزن دهـی ، روش تحلیـل سلسـله مراتبـی مـی باشـد کـه بـه وسیله ی پروفسور توماس _ ال - ساعتی (Saaty) در سال ۱۹۸۰ مطرح گردید که از طریق نـرم افزار Expert choice امکان ایجاد اتخاذ تصمیمی مستدل و منطقی در راستای انتخابی مطلوب را برای تصمیم گیرنده فراهم می کند ( آقایی و مازیار، ۱۳۸۶ : ۶ ).