چکیده:
برنامه ریزی منطقه ای با هدف توسعه و کاهش نابرابری، از موضوعات مهم در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود، لازمه ی برنامه ریزی منطقه ای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر به لحاظ توسعه است. کاهش نابرابری در بهره مندی از منابع، دست آوردها و امکانات جامعه، یکی از مهم ترین معیارهای اساسی توسعه به شمار می آید. خدمات بهداشت و درمان یکی از ارکان اصلی توسعه محسوب می شوند و ارائه خدمات بهداشت و درمان در مناطق مختلف باعث کاهش فقر می شود، لذا شرایط را جهت تربیت و رشد سرمایه انسانی و توسعه اقتصادی و اجتماعی در مناطق مختلف کشور را فراهم می نماید. پژوهش حاضر با بهره گیری از دو تکنیک تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای و استفاده از 26 شاخص بهداشتی به تحلیل و سطح بندی شاخص های بهداشتی- درمانی شهرستان های استان گیلان می پردازد. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی– تحلیلی و از نوع کاربردی می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد شاخص های بهداشت و درمان در استان گیلان به صورت متوازن توزیع نشده و اختلاف فاحشی بین شهرستان های استان از نظر توسعه ی خدمات بهداشتی ملاحظه می شود. نتیجه به کارگیری تکنیک تحلیل عاملی، شهرستان ها را در 5 سطح بسیار برخوردار، برخوردار، متوسط، محروم و بسیار محروم قرار داده که شهرستان های لاهیجان و لنگرود به ترتیب در بالاترین و پایین ترین سطح قرار گرفته اند. با استفاده از تکنیک تحلیل خوشه ای و ترسیم نمودار دندروگرام، شهرستان های استان در 5 گروه همگن طبقه بندی شده اند. در پایان نیز پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت نواحی محروم ارائه گردیده است.
خلاصه ماشینی:
تحلیل فضایی و سطح بندی شاخص های توسعه خدمات بهداشتی - درمانی با استفاده از تحلیل عاملی و تکنیک خوشه ای (مطالعه موردی : شهرستان های استان گیلان ) تاریخ دریافت مقاله : ۹۰/۰۹/۰۹ تاریخ پذیرش مقاله : ۹۱/۰۶/۳۰ احمد تقدیسی ۱( عضو هیئت علمی گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان ) سیامک پیری ۲(دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه اصفهان ) عیسی بهاری *۳(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ، دانشگاه اصفهان ) چکیده برنامه ریزی منطقه ای با هدف توسعه و کاهش نابرابری ، از موضوعات مهم در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود، لازمه ی برنامه ریزی منطقه ای ، شناسایی جایگاه مناطق نسـبت بـه یکدیگر به لحاظ توسعه است .
بـرای تعیـین سـطوح نـابرابری و سـنجش درجـه توسعه یافتگی ، در پژوهش حاضر سعی بر آن است که با استفاده از ۲۶ شاخص و سنجه در بخش بهداشت و درمان و با بهره گیری از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشـه ای بـه بررسـی سـنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان گیلان پرداخته و میزان برخورداری هر شهرسـتان از امکانات ، تسهیلات و خدمات بهداشتی مشخص گردد و سـعی شـده بـا شناسـائی نارسـائی هـا و کمبودها، اولویت های سرمایه گذاری و توسعه را در هر شهرسـتان از همـدیگر تشـخیص داده ، تـا شاید بتوان گامی مؤثر در تصمیم سازی مسؤولان تصمیم گیر و در نهایت توسعه عدالت اجتمـاعی برداشته شود.
نسترن و فتاحی (۱۳۸۹)، در مقاله ای با عنوان aسطح بندی شهرستان های استان گلسـتان از نظر شاخص های توسعه یافتگی با استفاده از روش تحلیل عاملی ́ نتـایج آن بـا بهـره گیـری از مدل تحلیل عاملی (factor analysis) ارزیابی شده است .