چکیده:
سوگ به عنوان واقعیّتی مسلّم در زندگی قومی مردمان ایران زمین از دیرباز جایگاه مهمّی داشته است و آیینهای متنوّعی که برای جلوه دادن سوگ پدید آمدهاند، حکایت از اهمّیّت این مقوله برای ایرانیان دارد. کاکاوند یکی از ایلهای دلفان لرستان است که مردم آن به زبان لکی تکلّم میکنند. مردم کاکاوند، مانند دیگر اقوام لک به بسیاری از سنّتهای دیرینه خود پایبند ماندهاند و چون تعصّب خاصّی نسبت به درگذشتگان خود دارند و بسیاری از آیینهای مربوط به سوگ را که از نسلهای پیش به آنان انتقال یافته است، پاس میدارند و در مراسم سوگواری به کار میبندند. در این پژوهش، به روش میدانی همه آیینهای سوگواری در میان این کاکاوند به رشته تحریر درآمده است. حفظ و مکتوب کردن این آیینها تلاشی اندک برای احیا و نگهداری سنّت های دیرینه اقوام ایرانی لکزبان است.
خلاصه ماشینی:
آيين سوگ در ميان طوايف ايل کاکاوند، در مقايسه با ساير اقوام ايراني بسيار پررنگ تر و مفصل تر به نظر مي رسد؛ مردم اين قوم، چون خبر مرگ يکي از اقوام را مي شنوند، از همان دقايق اول، با حضور صميمانه و شرکت در مراسم ، تمام تلاش خود را به کار مي بندند تا تسلاي خاطر داغديدگان باشند و در مقابل ، صاحبان عزا نيز در برگزاري مراسم سنگ تمام مي گذارند و با وسواسي خاص، آداب سوگ را به جا مي آورند تا هم روان تازه درگذشته از آنان خشنود باشد و هم در ميان هم طايفه ايها و ديگر طوايف ، سربلند باشند.
اين عمل و بانگ همزمان را در اصطلاح شوين (ovins) کردن مي گويند و به محض رسيدن به زنان صاحب عزا که آنان نيز متقابلا در حال شوين هستند، صداي خود را بالا مي برند و گاه عمل روي خراشيدن را تا جايي پيش مي برند که از گونه هاي آنان خون جاري مي شود.
در ميان عشاير ايل کاکاوند، نوازندگان سرنا و دهل براي مراسم عزا و تشييع جنازه، آهنگ هاي مخصوصي را که حاکي از غم صاحبان عزاست ، مي نوازند که در ادامه به آنها اشاره مي شود: مقام سحري (sahari): همان گونه که از نام اين مقام موسيقي پيداست ، نواختن آهنگ آن قبل از طلوع آفتاب وبه هنگام فوت يکي از اهالي است که از سوي سرناچي بر بلنديها نواخته مي شود تا خبر مرگ او را به گوش ايلات و عشاير اطراف برساند.