چکیده:
ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﺒﻬﻢ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎی ﺳﺎﺧﺖواژی، ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ در ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﻧﺤﻮی وﺳﻲﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ و ﻓﺎرﺳﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد ﻳﻚ ﺗﻔﺎوت زﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آورد. ﻫﻤﻮاره ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت زﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮای د 1. ش3. ﭘﺎﻳﻴﺰ 9831 ﻓﺮاﮔﻴﺮان زﺑﺎن روﺳﻲ و ﻣﺘﺮﺟﻤﻴﻦ آن، درک و ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﺿﻤﺎﻳﺮ در ﻛﻼم ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﻓﺮاﮔﻴﺮان زﺑﺎن روﺳﻲ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺣﺘﻲ ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﺗﺤﺼﻴﻼت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ، در اﺳﺘﻔﺎده ﻳﺎ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﻧﺤﻮی ﺑﺎ ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻣﺬﻛﻮر دﭼﺎر ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺮدرﮔﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ دارد ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺿﻤﺎﻳﺮ »ﻣﻨﻔﻲ« و »ﻣﺒﻬﻢ« در زﺑﺎنﻫﺎی روﺳﻲ و ﻓﺎرﺳﻲ و ﻧﺸﺎندادن ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﺎری آنﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻮاد و وﻗﺎﻳﻊ زﺑﺎﻧﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﻧﺤﻮی، ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ را ﺑﻴﺎﺑﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ- ﻛﺎرﺑﺮدی، ﺑﺮای رﻓﻊ آن ﺗﻼش ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻣﻨﺎﺑﻊ دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮔﺎه دﺳﺘﻮرﻧﻮﻳﺴﺎن ﻓﺎرﺳﻲ در درک و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﺒﻬﻢ، ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻔﻲ داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن در دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ و ﮔﺮاﻣﺮی ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻫﺮﮔﺰ اﺳﻤﻲ از ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮوه ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ از ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎوردهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﻋﺪمدرک آنﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮاﮔﻴﺮان زﺑﺎن روﺳﻲ اﺳﺖ. ﻓﺮاواﻧﻲ وﻧﺪﻫﺎی واژهﺳﺎز ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻣﺒﻬﻢ در زﺑﺎن روﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ و ﻛﺎرﺑﺮدی آنﻫﺎ در زﻧﺠﻴﺮة ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻲﺷﻮد، در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪک ﻫﻤﮕﻮن آنﻫﺎ در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ و ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ در ﺳﺎﺧﺖﻫﺎی ﻧﺤﻮی ﺟﻤﻼت ﻣﻨﻔﻲ در زﺑﺎنﻫﺎی ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﻣﻲﺗﻮان از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ دﻻﻳﻞ ﻣﺸﻜﻼت درک و ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﺿﻤﺎﻳﺮ در زﺑﺎن روﺳﻲ داﻧﺴﺖ. ﻧﮕﺎرﻧﺪة اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ دارد ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎ و ﺗﻔﺎوتﻫﺎی اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﺔ دﺳﺘﻮری در زﺑﺎنﻫﺎی ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، در ﺟﻬﺖ رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻼت آﻣﻮزﺷﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد ﺻﺤﻴﺢ آنﻫﺎ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ
خلاصه ماشینی:
وﻧﺪﻫﺎی واژهﺳﺎز و ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﻲ- ﻧﺤﻮی ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﺒﻬﻢ در زﺑﺎنﻫﺎی روﺳﻲ و ﻓﺎرﺳﻲ ∗ اﻣﻴﺮ ﺣﺴﻴﻨﻲ اﺳﺘﺎدﻳﺎر ﮔﺮوه زﺑﺎن روﺳﻲ، داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان، ﺗﻬﺮان، اﻳﺮان ﭘﺬﻳﺮش: 52/8/98 درﻳﺎﻓﺖ: 62/4/98 ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﺒﻬﻢ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎی ﺳﺎﺧﺖواژی، ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ در ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﻧﺤﻮی روﺳﻲﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ و ﻓﺎرﺳﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد ﻳﻚ ﺗﻔﺎوت زﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آورد.
ﻓﺮاواﻧﻲ وﻧﺪﻫﺎی واژهﺳﺎز ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻣﺒﻬﻢ در زﺑﺎن روﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ و ﻛﺎرﺑﺮدی آنﻫﺎ در زﻧﺠﻴﺮة ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻲﺷﻮد، در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪک ﻫﻤﮕﻮن آنﻫﺎ در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ و ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ در ﺳﺎﺧﺖﻫﺎی ﻧﺤﻮی ﺟﻤﻼت ﻣﻨﻔﻲ در زﺑﺎنﻫﺎی ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﻣﻲﺗﻮان از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ دﻻﻳﻞ ﻣﺸﻜﻼت درک و ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﺿﻤﺎﻳﺮ در زﺑﺎن روﺳﻲ داﻧﺴﺖ.
اﻳﻦ ﺿﻤﺎﻳﺮ در زﺑﺎن روﺳﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ وﻧﺪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﻳﻚ دارای ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺸﺨﺼﻲ اﺳﺖ؛ در ﺻﻮرﺗﻲﻛﻪ در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺮای ﺑﻴﺎن ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺑﻬﺎم، ﺗﻨﻬﺎ از ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد.
ادات неﻛﻪ در زﺑﺎن روﺳﻲ آن را ادات ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ، ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺟﻠﻮی ﺑﺮﺧﻲ از ﺿﻤﺎﻳﺮ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد، از آنﻫﺎ ﺿﻤﺎﻳﺮ ﻣﺒﻬﻢ ﻣﻲﺳﺎزد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ) нектоﻳﻚ، ﻓﻼن( ﻛﻪ ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺒﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻧﺴĤنﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻌﺪ از آنﻫﺎ اﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮود، ﺑﺮ اﻧﺴﺎن دﻻﻟﺖ دارد و در ﺟﻤﻼت ﺗﻨﻬﺎ در ﻧﻘﺶ ﻧﻬﺎد ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد: .