چکیده:
هدف از نگارش این مقاله ، شناسایی برخی از فرایندهای واجی موجود در همخوانهای گویش لری بالاگریوه و مقایسة آن با فارسی معیار است . لری بالاگریوه گویش قومی با همین نام است که در مناطق جنوب و جنوبشرقی لرستان، جنوب و شرق ایلام و شمال خوزستان سکونت دارند. این گویش یکی از دو گونة رایج لری در شهر خرمآباد استان لرستان است . دادهها از طریق مصاحبه با چهار گویشور، هریک به مدت یک ساعت ، گردآوری شده است . به علاوه، یکی از نگارندگان نیز گویشور این گویش است . دادهها برمبنای الفبای بین المللی IPA آوانگاری شده و روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است . فرایندها در چارچوب واجشناسی زایشی و واجشناسی خودواحد ارائه می - شوند. فرایندهای همگونی ، ناهمگونی ، خنثی شدگی ، تضعیف ، حذف، درج و قلب از فرایندهای همخوانی بررسی شده در این مقاله هستند. به منظور یافتن فرایندهای واجی ، به جز مطالعات آوایی ، برخی ملاحظات ساخت واژی نیز به ضرورت تحقیق در این بررسی گنجانده شده است . در این گویش فرایندهای تضعیف و حذف از سایر فرایندها فعالترند.
خلاصه ماشینی:
دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران دریافت : ٩١/٢/١٢ پذیرش: ٩١/٣/٢١ چکیده هدف از نگارش این مقاله ، شناسایی برخی از فرایندهای واجی موجود در همخوانهای گویش لری بالاگریوه و مقایسة آن با فارسی معیار است .
بنابراین ، می توان برای مثال اشتقاق واژة [pa:mε] را از زیرساخت تا روساخت براساس قاعدة ٤ نشان داد: (قاعدة ٤) بازنمایی زیرساختی /# panbe #/ قاعدة همگونی پسرو (قاعدة ٢) pambε قاعدة همگونی پیشرو (قاعدة ٣) pammε حذف m اول و قاعدة کشش جبرانی pa:mε بازنمایی روساختی [pa:mε] مرحلة اول این فرایند یعنی قاعدة ٢ در گویش های ایرانی مانند گونة اقلید (شریفی ، ١٣٨٧: ٤٢) و دلواری (کامبوزیا، ١٣٨٥: ٣٨٣) و همچنین زبان فارسی (همان: ١٧١) دیده می شود.
قاعدة این فرایند به این شکل است : (قاعدة ٩) / / قاعدة ٩ نشان می دهد همخوان انسدادی دولبی /b/ هرگاه در بافت پایان واژه یا پایان هجا و بعد از واکة هسته یا بین دو واکه قرار بگیرد، به سایشی لب و دندانی [v] تبدیل می شود.
قاعدة این فرایند را می - توان به این صورت نشان داد: (قاعدة ١٠) / در گویش لری بالاگریوه فرایندی وجود دارد که طی آن همخوان انسدادی [d] در محیط بین دو واکه ابتدا به سایشی متناظر یعنی [o] تبدیل می شود و سپس با باز شدن بیشتر مسیر 18 خروج هوا همخوان سایشی به صورت ناسوده [oT] تلفظ می شود؛ به گونه ای که نوفة موجود در همخوانهای گرفته از بین می رود و عبور آزادانة هوا در آن احساس می شود.