چکیده:
ترکیبات اضافی ازجمله مقوله هایی هستند که هم در زبان روسی و هم در زبان فارسی ، در بخش مقوله های گروه اسمی مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرند. برخی از زبانشناسان و دستورنویسان زبان فارسی بحث ترکیبات اضافی را، هرچند بدون حروف اضافه ، به مقولة متمم های اسمی نسبت می دهند. ترکیبات اضافی بیانگر ویژگی ها و مفاهیم گوناگونی از جمله مالکیت ، همانندی، بیان نوع جنس و اختصاص هستند. این ترکیبات در زبان فارسی به کمک اسمی که به اسم دیگر افزوده شده باشد، بیان می شوند که معادل این گونه ترکیبات در زبان روسی ، وابستة اسمی هماهنگ (определение согласованное) و ناهماهنگ (несогласованное определение) است . هدف از این پژوهش ، بررسی ترکیبات اضافی در زبانهای فارسی و روسی از نظر ساختار نحوی و یافتن وجوه تشابه و هماهنگی و یا عدم آن است که در آن صورت به چگونگی و روشهای بیان معانی یکسان در ساختارهای متفاوت این گونه ترکیبات می پردازیم .
خلاصه ماشینی:
تعریف کلی که دربارة ترکیبات وابستة اضافی از کتابهای مختلف دستور زبان فارسی استخراج می شود، بدین صورت است که اگر دو اسم ، مجاور یکدیگر باشند و آخر اولین اسم ( اگر حرف اضافه نباشد) کسرهای وجود داشته باشد، حالت اضافه ایجاد می شود (شریعت ، ١٣٦٧: ٣٦١).
بر این اساس متمم اسم ، به عنوان وابسته در ترکیب با اسامی (فرشیدورد، ١٣٧٥: ٥٥)، به عنوان اسمی مشخص می شود که می تواند به وسیلة حرف اضافه به معنای آن اسم بیفزاید یا به عبارتی معنی کلمه را تمام کند (وزین پور، ١٣٧٥: ٩٩؛ انوری، ١٣٧٣: ١٢١).
گفتنی است ، برخی از زبانشناسان و دستورنویسان زبان فارسی چون دکتر انوری و احمد گیوی همچون دستورنویسان روسی ، نقش های اضافه را در حکم حرف اضافه و متمم ساز به شمار آوردهاند و بحث ترکیبات اضافی را در مقولة متمم های اسمی مورد بررسی قرار می دهند؛ بدین شرح که هرگاه مسند یا مسندالیه ، مضاف یا موصوف واقع شوند، مضافالیه یا صفت «متمم » نامیده می شوند؛ مثل مرد دانشمند و استاد دانشگاه.
از آنجا که زبان فارسی انواع ترکیب های اضافی مانند تخصیصی ، ملکی ، اقترانی و استعاری و غیره دارد، ممکن است معادل دقیقی برای آن در زبان روسی یافت نشود، اما بیان آنها به کمک حروف اضافه امکانپذیر است .
به عبارت دیگر در زبان روسی برای انواع اضافة زبان فارسی حداقل یک معادل که به کمک حالت دستوری اضافه بیان می شود، می توان پیدا کرد.