چکیده:
امروزه آموزش به عنوان یک نهاد اجتماعی در رابطهای تنگاتنگ با نهاد ارتباط جمعی رسانهها را در سرفصل برنامههای توسعه آموزشی جوامع قرار داده است. پس از جنگ جهانی دوم، تلویزیون با تکیه بر توانمندیهای منحصر به فرد خود، کارکردهای نوینی را در آموزش بر عهده گرفت و به عنوان یک رسانه آموزشی جایگاه ویژهای برای خود تعریف کرد.
آموزش دینی در ایران به طور عمده مرهون رسانههای سنتی بوده است که بسیاری از آنها خود پس از ورود اسلام به ایران و از تلاقی فرهنگ ایرانی و اسلامی پدید آمدهاند. حضور رسانههای جمعی به ویژه تلویزیون در عرصه اجتماعی سبب شد که از حدود هشتاد سال پیش، جمعیتها و سازمانهای دینی با بهرهگیری از رسانههای الکترونیک اقدامات چشمگیری را در این خصوص سامان بخشند.
ایران پس از انقلاب اسلامی شاهد تقسیم کارکردهای دینی میان رسانههای سنتی و رسانههای مدرن بوده است. نبود مطالعات علمی و فقر ادبیات حوزه دین در ارتباطات، اختلالات مستمری را در فرایند سیاستگذاری تا برنامهسازی دینی رسانهای سبب شده است. این مقاله در پی یک مطالعه تطبیقی تلاش میکند راهبردهای اصلی موضوع آموزش دینی از تلویزیون را پیشنهاد دهد. باشد تا قدمی در راه غنای ادبیات علمی و سامانبخشی آموزشهای دینی رسانهای برداشته شود.
خلاصه ماشینی:
"در این بخش ، به منظور مـرور گـذرای کـارکرد آموزشـی رسـانه های سـنتی دینـی بـه تعـدادی از فراگیرترین آنها تنها اشاره می کنیم : ۱ـ مسجد نخستین رسانه آموزشی اسلامی مسجد از همان آغاز کار خود در زمان پیامبر گرامی اسلام (ص ) کارکردهای گونــاگونـی داشـته کـه اصلی ترین آن همان ارشاد مردم و ایجاد تحول در احساس و اخلاق و رفتار ایشان در اثر عبادت و تبلیــغ یکی از کارکردهای ارتباطی مسجد، کارکرد آموزشی آن است .
نشر فرهنگ اسلامی و آشنایی مخاطبان با پاره ای از معارف و علوم اسلامی همواره یکــی از مقاصد این گونه مجالس بوده است و به این ترتیب کارکرد آموزشی این دسته از رسانه های دینـی را نـیز باید به مجموعه کارکردهای آن افزود، البته آموزش به معنای درسی و کلاسیک آن کمتر مورد توجه قرار داشته و تنها به صورت پراکنده و با انگیزه های خاص ، کلاس های درس قرآن ، اخلاق ، اعتقادات ، احکام و از این دست در چنین محیط هایی برنامه ریزی و اجرا شده است .
آموزش دین در برنامه های سیمای جمهوری اسلامی ایران تحقیقی که با عنوان تحلیل محتوای برنامه های برگزیده دینی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران و به منظور شناخت عناصر پیام آفرینان و پیام (محتوا و شیوه های ارائه ) توسط نگارنده صورت پذیرفتـه اسـت ، نتایج متعددی از جمله در موضوع آموزش دین در پی داشته است که در خاتمه این بخش به برخی از آنها اشاره می شود(باهنر، ۱۳۸۱، فصل دوم ): ۱ـ تلویزیون نسبت به سایر وسایل ارتباط جمعی از قابلیت های متنوع و بــالایی برخـوردار اسـت کـه امکان بهره گیری از انواع شکل های (فرم های ) برنامه ای را برای برنامه سازان میسر ساخته است ، انتخــاب شکل مناسب برای جلب مخاطبان و افزایش تأثیر پیام عاملی مهم به شمار می آید."