چکیده:
آنچه پیش روست ، حاصل پژوهشی است که از سوی نگارندگان ، در سال ١٣٨٥ انجام شده است . این پژوهش ، در مرکز تحقیقات صداوسیما به روش پیمایشی انجام شده و جامعه آماری آن ، شامل تمام افراد بالای ١٥ سال ساکن تهران است . هدف پژوهشگران ، سنجش میزان اثرگذاری عوامل شخصی، رسانه ای و روان شناختی بر شکل گیری، پذیرش و انتشار شایعه بوده است . در بخش مبانی نظری مقاله ، مطالعات مربوط به تعریف شایعه ، ضریب نفوذ، عوامل موثر بر شکل گیری، تحول و پذیرش شایعه ، از دیدگاه نظریه پردازانی چون آلپورت ، پستمن ، بورینگ و کاپفرر بررسی شده و در بخش دوم ، به تاثیر عواملی چون نوع رسانه ، اعتماد به شایعه به مثابه یک رسانه ، اعتماد به اخبار صداوسیما، بیاعتمادی به مسئولان ، وجود فرهنگ شفاهی، احساس ناامنی، ناامیدی، فرافکنی، تفکرات قالبی و نوع فعالیت افراد بر پذیرش و انتقال شایعه پرداخته شده است .
خلاصه ماشینی:
یکی از وظایف مهم صداوسیمای جمهوری اسلامی، به مثابه مهم ترین رسانه جمعی و رسمی کشور آن است که با اطلاع رسانی سریع و صحیح ، از رواج شایعات در جامعه جلوگیری کند یا حداقل دامنه گسترش آنها را کاهش دهد اما کدام عوامل اجتماعی و زمینه های روان شناختی، مردم ایران را مستعد پذیرش و نشر شایعه میسازد و با چه سازوکارهایی میتوان این عوامل و زمینه ها را از میان برداشت ؟ مبانی نظری تأمل در متون سیاسی، نظامی و ادبی کهن نشان میدهد که از دیرباز، مفهوم و اصطلاح شایعه در محاورات روزمره مردم و نوشته های صاحبان رأی و اندیشه ، به کار میرفته اما تا پیش از جنگ جهانی دوم ، مورد بررسی و تحلیل نظام مند قرار نگرفته است .
مدل طراحی شده به شرح زیر است : سن جنس تحصیلات نوع فعالیت ویژگیهای فردی توجه به برنامه های احساس ناامنی نقد رادیو و تلویزیون فرافکنی اعتماد به رسانه ها بیاعتمادی به تلقی شایعه به مثابه مسئولان متغیرهای پذیرش و متغیرهای اثرگذار رسانه رقیب رسانه ناکامی اثرگذار نشر شایعه رسانه ای رسمی فرهنگ شفاهی روان شناختی پذیرش اخبار تکذیب شایعات افکار کلیشه ای موثق بودن اخبار منتشرشده روش شناسی این پژوهش به روش پیمایشی انجام شده است و جامعه آماری آن ، تمام شهروندان ١٥ سال و بالاتر مناطق ٢٢ گانه شهر تهران بوده اند که ٩٧٩ نفر از آنان با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای سه مرحله ای انتخاب شدند.