چکیده:
مقاله حاضر، حاصل پژوهشی است که با هدف شناخت مولفه های پنهان در پـیش بینـی وضـعیت «نظارت الکترونیکی » در جامعه اطلاعاتی ٢٠ سال آینده کشور ایران انجام شده است تا تـصویری روشن به کارگزاران آن ارائه دهد. به این منظور، پس از مصاحبه های عمقی که در ٣ مرحلـه ، بـر اساس روش دلفی انجام گرفت ، دیـدگاههـای ١٥ صـاحبنظر دریافـت شـد. در مرحلـه اول، ٢٧ پیش بینی و در مرحله دوم، پس از هم رایی ، ١٨ پیش بینی اظهار شد. این ١٨ پیش بینی ، در قالب ١٨ پرسش در اختیار مجریان جامعه اطلاعـاتی ایـران؛ «مهندسـان مراکز پشتیبانی اینترنت » قرار گرفت . در تحلیل عاملی ، ابتدا بـه منظـور بررسـی سـاختار عـاملی ، پرسش ها با روش مولفه های اصلی و چرخش واریماکس ؛ چرخش داده شدند و نتـایج حاصـل از آنها نامگذاری شد. به این ترتیب ، ٦ مولفه اصلی و پنهان شناسایی شدند: نظارت آسان، نظارت فرهنگی ، سواد رسانه ای، نظارت تخصصی ، آسـیب پـذیری آزادیهـا و مقاومت مردمی
خلاصه ماشینی:
» (فیدر، ترجمه رادباوه وگیلوری، ١٣٨٠، ص ٤) اکنون که انقلاب رایانه ای در دو دهه اخیر مفهوم «جامعـه اطلاعـاتی ٢» را بـه عنـوان 3 جامعه ای مبتنی بر اطلاعات، همنشین مفـاهیم قــــدیمی نظیـــر «جـامعــه سـنتی » و «جامعه صـنعتی ٤» قـرار داده اسـت ، در کنـار مواهـب و مزایـای ایـن جامعـه ؛ بررسـی چالش های نوین عصر ارتباطات و آسیب شناسی «جامعه اطلاعاتی » به عنوان ضـرورتی انکارناپذیر مطرح می شود.
ایـن تحقیـق نیـز بـر اسـاس ضـرورت شناخت چالش های نظارت الکترونیکی در جامعه اطلاعاتی ایران در آینده صـورت گرفتـه است .
دیدگاههای اصلی در نظریه های جامعه نظارتی پس از بحث و بررسی پیرامون دیدگاهها و نظریه های ارائه شده درباره جامعه اطلاعـاتی و نظارتهای حاکم بر آن می توان دو دیدگاه نظریه پـردازان را در ایـن بـاره از یکـدیگر تفکیک و مشخص کرد: دیدگاه اول: دیدگاههای انتقادی نظریه پردازان ارتباطی بر این باورند که پیوستن شهروندان به شبکه جهـانی اطلاعـات و ارتباطات، سبب ذخیره شدن اطلاعات شهروندان نزد دولـت و سـازمانهـای صـنعتی و خدماتی می شود و زمینه سوءاستفاده از این اطلاعات را برای آنها فراهم می کند.
در پژوهش حاضر، پیش بینی سرآمدان و مجریان جامعه اطلاعـاتی دربـاره وضـعیت نظارت الکترونیکی در ٢٠ سال آینـده ایـران بررسـی شـده و از طریـق تحلیـل عـاملی ، مؤلفه های پنهان در این پیش بینی از سوی مجریان، شناسایی و نامگذاری شده اسـت تـا پژوهشگران بعدی بتوانند در تحقیقات خود از این مؤلفه ها، به عنوان متغیر استفاده کنند.
جدول ٩ـ عامل ششم شماره گویه محتوای پیش بینی (پرسش ) 2 نظارت الکترونیکی در جامعه جنبه های مثبت و منفی فراوان دارد.
Jeremy Bentham, Collected works, ed London: John Browing, 1843.