چکیده:
نگارنده در این نوشتار به شرح دو بخش از مباحث کتاب شرح منظومه حاج ملاهادی
سبزواری پرداخته و در انجام این مهم، تقریرات فلسفة امام خمینی را مبنای کار خویش
قرار داده است. بخش اول در مورد اثبات وجود واجب تعالی و بخش دوم دربارة توحید واجب
الوجود است.
روش کار در این مقاله بدین صورت است که ابتدا عبارات کتاب شرح منظومه حاج ملاهادی
سبزواری ارائه گردیده و سپس در ذیل آن مطالب شرح میشود.
خلاصه ماشینی:
"و مع الامکان بمعنی الفقر و التعلق بالغیر، لابمعنی سلب ضرورة الوجود و العدم، لان ثبوت الوجود لنفسه ضروری، و لا بمعنی تساوی نسبتی الوجود و العدم، لان نسبة الشیء الی نفسه، لیست کنسبة نقیضة الیه: سابقا آوردیم که امکان دو معنا دارد: امکان وجودی یا فقری و امکان ماهوی و گفتیم که در برهان صدیقین اگر میگوییم «وجود یا واجب است و یا ممکن» مرادمان امکان (امکان فقری) وجودی است، چرا که امکان ماهوی دوگونه تعریف میشود: یکی «سلب ضرورت وجود و عدم» که روشن است «وجود» نمیتواند طبق این تعریف ممکن باشد.
با توجه به آنچه گفته شد روشن است که مراد مرحوم سبزواری از اینکه میفرماید: هر صفتی که ممتنع نباشد یعنی بالامکان العام ممکن باشد، آن صفاتی است که در حق خداوند محال نیستند، اگر چه شاید برای خداوند ضروری الوجود باشند، چرا که میتوان گفت صفاتی که ضرورتا در حق تعالی موجود میباشند برای او به امکان عام ثابت هستند.
و بلا لزوم تجسم علی الکون ای الوجود وقع: معنای بیت مربوطه چنین میشود: هر صفتی را که دو خاصیت دارد به وجود قیاس کن: نخست آنکه ممکن است به امکان عام و دوم آنکه برای عارض شدن آنها بر وجود، لازم نیست وجود، جسم باشد (توضیح بیشتر در مورد این مطلب در ادامه میآید)."