چکیده:
این نوشته بر آن است تا با استفاده از روش توصیف و تحلیل و استنباط، حدیث مشهور «المجالس بالامانة» را با استفاده از دیدگاههای صاحبنظران، بررسی سندی و دلالی کند و مفاد اخلاقی و فقهی آن و نیز گستره مجلس و امانت و رازهای مجلس را با بررسی تطبیقی با آیاتی از قرآن کریم نشان دهد. نویسنده، در این پژوهش تلاش کرده است تا از منابع فریقین در شرح حدیث استفاده نماید و نیز برداشت فقیهان و عالمان اخلاق را در تفسیر جمله یاد شده بازتاب دهد.
خلاصه ماشینی:
ابوبکر بن محمد بن حزم از رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ مضمون دیگری را در این باره چنین نقل کرده است: إنما یجالس المتجالسون بأمانة الله، فلا یحل لأحدهما أن یفشی عن صاحبه ما یکره؛ 1 همنشینها در امان خدایاند، و بر یکی از آنها روا نیست که چیزی را که دوستش خوش ندارد، فاش سازد.
مجموع روایات با مضمون «مجلسها امانتاند» ده روایت و یا اندکی بیشتر است، و در برخی از آنها به صورت مطلق گفته شده که مجلسها امانتاند و در برخی دیگر، از حرفها و کارهایی که در مجلس انجام میشود و حالتهایی که ممکن است افرادی در آن داشته باشند، و در برخی دیگر از ویژگیهای چنین مجالس و نیز رازی که در آن گفته میشود و رازهایی قابل ذکر و غیر قابل ذکر و چگونگی راز شدن حرفهای مجالس، سخن به میان آمده است.
1 سرانجام، اینکه میتوان از مجموع قیدهای یاد شده در روایتها و دلیل لبی، به دست میآید که منظور از «مجلسها» آن دست از همنشینیهایی است که در آنها حرفهایی غیر قابل بازگویی برای غیر اهل آن مجلس گفته میشود و قراینی بر آن وجود دارد و کاربرد «مجلس» در این روایتها، موضوعیت ندارد، و منظور تنها مکانی شناخته شده که در آن با دیگران بنشینی و حرف بزنی نیست، و همانگونه از رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ نقل است، هر گونه خبری که انسان از کسی دارد 2 و او راضی به پخش آن نیست.