چکیده:
خوزستان به عنوان دروازه ورود اسلام به ایران یکی از مناطق تاثیرگذار در تاریخ و پژوهشهای حدیثی در ایران به شمار میرود. در این پژوهه سیر تاریخی حدیث در خوزستان، از زمان پیامبر اکرم _ صلی الله علیه و آله و سلم _ تا پایان دوره صفوی، در سه دوره متقدمان (پنج قرن اول)، میانی (قرن ششم تا قرن نهم) و متاخران (دوره صفوی) بررسی شده است. بیشتر این محدّثان متعلق به دوره متقدماناند؛ دورهای که در آن شمار محدثان اهل سنت فراوانتر گزارش شده است. در دوره میانی تعداد محدّثان، به ویژه شیعیان کاهش یافته و در عصر متاخران با ظهور حکومت سادات مشعشعی در خوزستان و به دنبال آن حکومت صفوی در ایران، مجددا تلاشهای حدیثی رونق گرفت. این محدثان (بیشتر، محدثان شیعه با دو گرایش اخباری و اصولی) منشا خلق آثار ارزشمندی در موضوعات مختلف حدیثی، همچون: مجموعههای حدیثی، رجال، فقه الحدیث، تفسیر روایی و غیره بودند.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهه سیر تاریخی حدیث در خوزستان، از زمان پیامبر اکرم _ صلی الله علیه و آله و سلم _ تا پایان دوره صفوی، در سه دوره متقدمان (پنج قرن اول)، میانی (قرن ششم تا قرن نهم) و متأخران (دوره صفوی) بررسی شده است.
تعداد محدثان و کتب آنان از ابتدای ورود اسلام تا پایان دورۀ صفوی نام حدود 350 محدث از خوزستان در کتب رجال و تراجم ثبت شده است که نزدیک به بیست درصد آنان صاحب کتاب بودند.
در شیعه، حسن بن سعید اهوازی (زنده در 220ق) و برادرش حسین (زنده در 254ق) اولین کسانی هستند که نوشتن کتب سیگانه را با موضوعات غالبا فقهی آغاز کردند 5 و محدثان دیگری همچون علی بن مهزیار اهوازی (م حدود 254ق) به دنبال آنها به تألیف این نوع کتب روی آورده و در واقع، مقدمات جامعنویسی را در شیعه فراهم کردند.
سید نعمت الله جزایری (م1112ق) بزرگترین محدث خوزستان و یکی از بزرگترین عالمان حدیث و فقه شیعه به شمار میرود که با نوشتن بیش از پنجاه کتاب فقهی حدیثی و دیگر کتب دینی و ادبی خدمات ارزندهای برای جهان تشیع انجام داده است.
1 نوشتن کتب بزرگ حدیثی در فضایل اهل بیت _ علیهم السلام _ و دفاع از مذهب تشیع از دیگر سبکهای نوشتاری این دوره است.
نور المبین سید علی خان بن خلف (م1087ق) در فضیلت و اثبات امامت امیر المؤمنین _ علیه السلام _ و ریاض الأبرار سید نعمت الله جزایری در فضائل امام علی، حضرت زهرا و امام زمان _ علیهم السلام _ از دیگر کتب بزرگ حدیثی این دوره است.