چکیده:
یکی از موضوعات مشترک در میان اساطیر اقوام مختلف، تقدس بخشی به حیوانات از جمله «گاو» است. گاو به عنوان نخستین جانور اساطیری از اهمیت ویژه ای در میان ملل گوناگون از جمله اعراب برخوردار بوده و نقش و جایگاه آن در آثار ادبی آنها بازتاب یافته است. در اشعار کهن عربی با اتخاذ رویکرد اسطوره ای، می توان تفسیری نو از جایگاه این حیوان عرضه کرد. نبرد میان گاو وحشی و سگ های شکاری، گاو و باران زایی و ارتباط میان گاو و جن از موضوعات این پژوهش است که در پرتو این رویکرد تحلیل و تفسیر شده اند. تطابق ادبیات عربی و ادبیات دیگر ملل در حوزه اساطیر نیز از دیگر بخش های این نوشتار است.
خلاصه ماشینی:
"(عبدالفتاح ١٣٧٨: ٨٣) جاحظ یکی از «عادت »های شعری عرب را این گونه بیان کرده است که اگر شعر برای مرثیه یا پند و اندرز باشد، سگ ها گاو وحشی را از پا درمی آورند و اگر شعر، مدح باشد، شاعر گوید: گویی شتر من گاوی بوده است با ویژگی هایی خاص که توانسته بر سگ ها فائق آید و آنها را بکشد.
(مطلبی ١٩٨٠: ١١٢) ابن رشیق قیروانی نیز در سدة پنجم هجری بیان کرده است که عادت پیشینیان عرب این بود که در مرثیه های خود به پادشاهان بزرگ ، امت های گذشته ، شیرهای بیشه ، حیوانات وحشی بیابان ها، عقاب ها و مارها مثل می زدند و علت آن دیرزیستی این موجودات بوده است .
ک. همان : ١٠٣ و ١٠٥) امری ءالقیس نیز صحنۀ نبرد گاو وحشی و سگ ها را این گونه زیبا و قابل توجه توصیف کرده است : کأنی ورحلی فوق أحقب قارح بـشربـه أو طـاو بعرنان موجس فـصبـحه عندالشروق غـدیـه کلاب ابن مر أو کلاب ابن سنبس فأدبر یکسوهـا الــرغام کـأنه علی الصمد والآکام جذوه مقبس وأیـقن إن لاقینـه أن یـومـه بذی الرمث إن ماوتنه یوم أنفس فأدرکنه یأخذن بالساق و النسا کـما شبرق الولدان ثوب المقدس (98-97 :1989) (گویی من و باروبنه ام بر روی گورخری مسن یا گاوی تنومند جای گرفته ایم که در منطقه شربه و عرنان از چیزی هراسان است .
ک. ارداویراف نامه ١٣٨٢: ٨٧، فصل های ٧٤- ٧٥) در کتاب مقدس (١٣٨٠: ٣٩٨، ١١٥٠) نیز گاو ستوده شده و از جاه و جایگاهش سخن به میان آمده است .
رابطۀ میان گاو، باروری و باران زایی نیز که در اسطوره های ملل مختلف به چشم می خورد، در ادبیات کهن عربی با آدابی خاص به تصویر کشیده شده است ."