خلاصه ماشینی:
"این مجموعه در کنار روانی و شیوایی کلام به خصوص مجموعهء سه سفرنامه به عتبات عالیات و حرمین شریفین در حقیقات«حج نامههایی»هستند در استمرار نگارش این قبیل آثار با نگاه به اوضاع منطقهء «چهارمحال و بختیاری» مرحوم«آزاده» در طول عمر پرثمرش سه سفر به قصد تشرف به«مکه معظمه»انجام داده استتألمانگیز بودن بخشهای پایانی،به دلیل بهرهگیری متناسب و گسترده از آیات،روایات و اشعار گوناگون در جایجای متن که بیانگر توانمندیهای علمی و ادبی نویسنده است در نوع خود میتواند بازگوکنندهء مفاهیم ذیل باشد: اندیشهها و شیوهء فعالیت معتقدانی چون«بهاییت،یهودیت و فرق درویشی»،اقدامات خوانین«بختیاری»،کوچروان و مردمان حواشی جادهء«اینچ(دزپارت،نردبانی،اتابکی،سلطانی، بختیاری و خوزستان)»،معرفی شهرها و روستاها خوزستان مانند«اهواز،آبادان و خرمشهر و نواحی بین راهی در عراق چون«بصره،ناصری،کوفه،عشار،کوت، قورنه،بغداد،سامرا،کربلا،کاظمین،نجف»و دیگر نواحی چون«بوشهر و عباسک»،شرح حال و اقدامات بزرگان و علمای هر محل از جمله حجج و آیات عظام چون«میرزا محمد تقی شیرازی،سید ابو القاسم اصفهانی، آقا سید محمد کاظم و منسوبین آخوند خراسانی»،چگونگی وقوع و نتایج حوادث خاص تاریخی نظیر جنگهای عثمانی و انگلستان و اثرات اجتماعی برجایمانده، شیوههای فعالیت تجارت خانهها و صاحبات سرمایه در جنوب ایران و عراق چگونگی حل و فصل مسایل مالی،انتقال پول و صرافیها، معرفی رسومات مربوط به راهداری و شرح و بسط شبکههای ارتباطی جادهای،راهآهن و دریای،معرفی اسامی کشتیهای متعدد در میان بنادر مختلف حاشیهء اقیانوس هند،دریای عمان و خلیج فارس و مراحل تهیهء بلیط در کشتیهای مسافربری،مشکلات و مصایب مردم هر محل،توضیح ویژگیهای آثار تاریخی نقاط مورد سیاحت مانند«ایران مداین»،بقاع و مشاهدهء متبرکهء ائمه معصومین(ع)،سلمان فارسی و حذیفهء یمانی و اقدامات کارگزاران دولتهای عثمانی،انگلستان و ایران در منطق تحت نفوذ و مسائل دیگری از این دست."