چکیده:
کتاب بهار دانش اثر عنایتالله کنبوه لاهوری (درگذشته 1028یا 1088)از آثار ادبیات فارسی در هند و ازجمله پرخوانندهترین متون ادبی است که بیش از سیصد نسخة خطی و چندین شرح و فرهنگ از آن در دست است. کمتر کتابی تا این اندازه نسخة خطی دارد. این کتاب مهم تاکنون در ایران به شیوة منقح تصحیح انتقادی نشده است. بهاردانش سرمشق نویسندگی منشیان و کتاب درسی مکتبخانهها و فارسی آموزان هندی بوده و معرف سبک داستانپردازی هندی داستان در داستان است. سبک نگارش بهار دانش متکلف و مصنوع است و نویسنده در آن بیشتر به آرایش الفاظ و عبارات توجه داشته است. هدف اولیة نویسنده صنعتگری و آرایشهای کلامی است تا داستاننویسی. بنمایههای قصههای بهار دانش متنوع و تلفیقی از داستانهای ایرانی و هندی است. بهار دانش از کتابهای مکر زنان است که در ردیف آثار موجود در ادب فارسی قابل بررسیهای جامعه شناختی است. بهار دانش جز ارزشهای یادشده یکی از متون ادب عامه نیز هست. متنی اندک متفاوت که زبان آن نسبت به دیگر آثار این حوزه متکلف و دشوار است. این مقاله به متن پژوهی این متن ادبی مهم میپردازد که سالیانی دراز زبان فارسی را به گروه عظیمی از علاقهمندان هندی آموزش داده است. در خلال معرفی متن و ارزشهای ادبی و سبکی و ویژگیهای محتوایی و داستانی و بنمایههای کتاب معرفی میشود.
Bahar-e Danesh by Enayatollah Kanbuh Lahouri is a work of Persian literature in India and among the mostly-read literary works of which more than three hundred manuscripts and some commentaries and dictionaries are available. There are few books which have this number of manuscripts. There in not yet an authentic textual criticism of this book in Iran. This book has been an example for secretaries and a textbook in schools and for learners of Persian in India which represents the style of story-in-story in Indian story writing. The style of this work is embellished and the writer has been mainly concerned with decorating the words and sentences in it. The primary aim of the writer is decoration of discourse rather than fictionalization. Motifs of the stories are various and a mixture of Persian and Indian stories. This book is among the books of female tricks and it can be investigated sociologically beside similar works in Persian literature. More than such points، it is also one of the texts of folk literature. Compared to other works in this field، the language of this work is more difficult and embellished. This article aims to provide a textual criticism of this significant literary text which has taught Persian language to a large group of Indian fans for many years. Besides introducing the text and its literary and stylistic values، the fictional characteristics and motifs of this text are also introduced.
خلاصه ماشینی:
متنشناسی کتاب بهار دانش حسن ذوالفقاری 1 چکیده واژههای کلیدی مقدمه ایران و شبه قاره هند دو تمدن باستانی همجوار و آریایی هستند که صرف نظر از روابط مذکور در اساطیر و افسانهها، ارتباطات تاریخی مستحکمی بین دو فرهنگ بوده است.
عنایت الله، چنانکه در دیباچة کتاب مینویسد، این داستان را از یک برهمنزاده به زبان هندی شنیده و خود نیز حکایت های تازهای بر آن افزوده است؛ بنابراین اصل داستان به زبان سنسکریت بوده که وی آن را به زبان فارسی درآورده است.
نام کتاب در پایان به تصریح نویسنده آمده است: بتخانه هند را درست اینگل کرد ز من بهاردانش ناموس هزار بتگر است اینبستم به سخن نگار دانش جایگاه بهار دانش در قصههای فارسی قصههای عامیانة بلند را از حیث پیرنگ (طرح) و شکلگیری روایت قصه و موضوع اصلی و کنشهای داستانی میتوان در چند گروه جای داد: داستانهای عاشقانه، داستانهای جنگی، عیاری و طراری، داستانهای شگفتانگیز، داستانهای سفر و داستانهای قصه در قصه.
برادرش در مقدمة کتاب چنین گوید: «اکنون که قلم فیض اکتساب به برکت این ذکر دلنشین و بیان متین مانند نیشکر به راستمزگی علم گردیده و به یمن دستآویز این ستایشاندیشه تا بسان تیر چرخ انگشتنمای اهل رقم گشته بر آن سر است که به تحریر دیباچة این سواد اعظم قبول و اقبال که خرد معنی پرور به بهار دانش موسومش ساخته و در آغاز سال هزار و شصت و یک هجری صورت ترتیب پذیرفته، آوازة سخن تازه را آویزة گوش روزگار سازد».
بهار دانش در هندوستان و در نزد فارسی خوانان هند شهرت و محبوبیت فراوان دارد و جزء کتابهای درجة اول آن دیار است که مردم فارسیدان هند این کتاب را با شوق و رغبت بسیار میخوانند.