چکیده:
مقاله حاضر به بررسی چگونگی تأثیر فراگیر آثار سنایی غزنوی(م.529 ه) بر آثار
روزبهان بقلیشیرازی عارف نامدار(م.606 ه)میپردازد.دو کتاب عبهر العاشقین و شرح شطحیات روزبهان که از آثار او به زبان پارسی هستند
متأثر از شعر سناییاند.کتاب عبهر العاشقین دربردارنده سی و یک بیت شعر از اشعار
سنایی است و روشن است که سنایی راهنمای روزبهان در بخشهای مختلف کتاب است.شرح شطحیات روزبهان از تأثیر کلام سنایی برکنار نیست.روزبهان در این اثر نیز
گاهگاه از ابیات سنایی استفاده کرده و بعضی جملات و عبارات کتاب تحت نفوذ کلام
حدیقه سنایی است.در ضمن روزبهان مثنوی کوتاهی به نام«تحفه العرفان»دارد که هم در طرح و ساختار و
هم در لفظ و معنا تمام تقلید تمام عیاری از حدیقه سنایی است.
خلاصه ماشینی:
روزبهان در این اثر نیز گاهگاه از ابیات سنایی استفاده کرده و بعضی جملات و عبارات کتاب تحت نفوذ کلام حدیقه سنایی است.
همین مسأله چشم زدن حساد روزبهان را به یاد رسم قدیم سپند سوزاندن برای دفع آن و شعر سنایی در همین باب میاندازد: هیچ منمای روی شهر افروز چون نمودی برو سپند بسوز آن جمال تو چیست؟مستی تو وان سپند تو چیست؟هستی تو حدیقه/98عبهر/59 ابیاتی دیگر از حدیقه که در عبهر العاشقین آمده عبارتند از: چون خدایت به دوستی بگزید چشم شوخ تو دیدنی همه دید حدیقه/110عبهر/66 دل زرنگ سیه چه غم دارد زانکه شب روز در شکم دارد حدیقه/89عبهر/94 ای سنایی چو شرع دارت بار دست ازین شاعری و شعر بردار حدیقه/74عبهر/101 دست و پایی همی زنی اندر جوی چون به دریا رسی ز جوی مگوی حدیقه/110عبهر/101 و چهار بیت از معروفترین قصاید سنایی نیز در کتاب عبهر العاشقین روزبهان دیده میشود: سر بر آراز گلشن تحقیق تا در کوی دوست کشتگان زنده بینی انجمن در انجمن عبهر/99دیوان/485 چون تو نمودی جمال عشق بتان شد هوس رو که از این دلبران کار تو داری و بس عبهر/103دیوان/902 به تیغ عشق شو کشته که تا عمر ابد یابی که از شمشیر بو یحیی نشان ندهد کس از احیا عبهر/141دیوان/53 نکند عشق نفس زنده قبول نکند باور موش مرده شکار عبهر/144دیوان/302 گذشته از عبهر العاشقین وو شرح شطحیات دیوانی از روزبهان به جا مانده است که در آن جسته و گریخته اشعاری در مناقب وی که بعدها توسط نوادگانش نوشته شده نقل شده است.
کفر و دین هر دو در رهت پویان وحده لا شریک له گویان حدیقه/63 غیر از بیت دیگر ذکر شده از دیوان سنایی در دو جای دیگر از کتاب شرح شطحیات نیز روزبهان از ابیات دیوان بهرهور شده است.