چکیده:
کثرت گرایی نجات را میتوان بر اساس مبانی فلسفی حکمت متعالیه به نحوی فلسـفی تبیین کرد. ملاصدرا با اتخاذ مبنای خیر بـودن وجـود، تشـکیکی بـودن مراتـب وجـود، هم سنخ بودن وجود و علم و ...، انسان ها را به استعدادهای درونی خود برای رسیدن بـه اوج انسانیت و کمال اخلاقی آگاه ساخته ، برای هر انسانی به مقتضای درجـه معـرفتش قائل به نجات است . بر مبنای نگرش وی، هر انسانی به مقدار معرفت و آگاهی خـویش به حقیقت متعالی و به میزان تلاش و عمل صالح خـویش در جهـت رسـیدن بـه خیـر محـض ، بهـره ای از نجـات را بـه دسـت مـیآورد. ایـن مقالـه ضـمن تبیـین رهیافـت کثرت گرایی نجات ، میکوشد رویکرد ملاصدرا را در این زمینه تبیین کرده ، موضـع وی را درباره مسئله نجات روشن کند. روش این مقاله در مراجعه به آرا، استنادی و در تبیین محتوا، تحلیلی- انتقادی است .
خلاصه ماشینی:
در صورت پذیرش کثرت گرایی نجات و اعتقاد به اهل نجـات بـودن پیـروان ادیـان متعدد، جای این پرسش وجود دارد که آیا نجات پیروان ادیان متعدد به دلیل حقانیـت و درستی آموزه های آن ادیان است یا توجیه دیگری در کار است ؟ بـه عبـارت دیگـر، آیـا پذیرش کثرت گرایی نجات مبتنی بر پذیرش کثرت گرایی معرفت دینی و حقانیت ادیـان متکثر است یا میتوان با انحصاری دانستن دین کامل در یـک آیـین و رد کثـرت گرایـی معرفت دینی،١ کثرت گرایی نجات را از راه دیگـری پـذیرفت ؟ عـده ای، از جملـه جـان هیک ، معتقدند اعتقاد به کثرت گرایی نجات مستلزم تن دادن به کثرت گرایـی معرفتـی و دینی است و بدون اعتقاد به حقانیت همه ادیان و وجود صراط های مستقیم نمیتوان به نجات یافتن پیروان آنها معتقد شد.
به طور خلاصه ، میتوان مسیر جان هیک را در رسیدن بـه کثـرت گرایـی نجـات بـه شکل زیر ترسیم کرد: کثرت گرایی معرفتی کثرت گرایی معرفت دینی کثرت گرایی نجات نقطه مقابل این دیدگاه ، عقیده کسانی چـون صـدرای شـیرازی اسـت کـه معتقدنـد اعتقاد به کثرت گرایی نجات مستلزم تن دادن به کثرت گرایی معرفتی نیست و میتوان با رد کثرت گرایی معرفتی و اذعان به حقانیت یک دین و وجود تنها یک صـراط مسـتقیم ، پیروان سایر ادیان را نیز مشروط به شرایطی، از نجات اخروی بهره مند دانست .
از آنجایی که رسالت این نوشتار بررسی موضوع کثـرت گرایـی نجـات در نگـرش صدرای شیرازی است ، از نقد و بررسی دیدگاه گروه نخست (جـان هیـک و ماننـد او) صرف نظر میکنیم ٢ و بر اساس پذیرش بطلان کثرت گرایی معرفتـی و معرفـت دینـی و پذیرش حقانیت آموزه های اسلامی و جاودانگی و جهانی بودن آنهـا و انحصـار صـراط مستقیم در اسلام مبتنی بـر مکتـب اهـل بیـت (ع )، بـه بررسـی موضـوع مـورد بحـث میپردازیم .